Uitvoering bijstand kost bijna 2900 euro per uitkering

Een bijstandsuitkering – gemiddeld 14.000 euro per jaar – kost gemeenten bijna 2900 euro in de uitvoering. Dat heeft bureau Berenschot becijferd op basis van een steekproef onder dertig gemeenten.

‘De belangrijkste kostenposten hierbij zijn de ambtenaren die belast zijn met inkomensondersteuning en het bevorderen van re-integratie,’ zegt Paul Schenderling, projectleider bij Berenschot. Hij benadrukt dat de hoogte van de uitvoeringskosten per uitkering niet alles zegt. ‘Een gemeente die bijvoorbeeld investeert in onderwijs en begeleiding naar werk, heeft hoge kosten. Op de langere termijn kan dat zich uitbetalen in minder bijstandsuitkeringen, en dus een besparing opleveren.’

Berenschot keek niet alleen naar de inzet van uitvoeringsambtenaren, maar ook naar de kosten van het beleid, inkoop- en contractmanagement en overhead zoals management en bedrijfsvoering. Het totaal daarvan komt op 2883 euro, oftewel een vijfde van de kosten van de uitkering zelf. ‘Dit percentage is al jaren stabiel,’ zegt Schenderling.

Verschillen tussen gemeenten

Hoewel Berenschot de resultaten niet per gemeente vrijgeeft, wordt in de rapportage wel opgemerkt er sprake is van een ‘behoorlijke spreiding’ rond de gemiddelde uitvoeringskosten. Dat zou twee hoofdoorzaken hebben. ‘De ene is dat gemeenten verschillende ambitieniveaus hebben ten aanzien van taken op het terrein van werk en inkomen. Dit geldt met name voor re-integratie en dienstverlening aan mensen met een arbeidsbeperking. Een tweede hoofdoorzaak is dat er een grote diversiteit bestaat aan manieren waarop gemeenten hun processen betreffende werk en inkomen hebben ingericht.’

Berenschot keek ook naar de uitvoeringskosten van de jeugdhulp, de Wmo en schuldhulpverlening. Deze brengt het bureau pas sinds kort in kaart, daarom wil Schenderling geen vergelijkingen maken met voorgaande jaren. De uitvoering van jeugdzorg kost gemiddeld 956 euro per beschikking, een Wmo-voorziening 592 euro. Aan schuldhulpverlening spenderen gemeenten gemiddeld 5744 euro per 1000 inwoners. Voor schuld- en jeugdhulp verschillen de kosten, net als bij de bijstand, aanzienlijk tussen gemeenten.

Investeringen in preventie

Voor de jeugdhulp verklaart Berenschot de verschillen uit het feit ‘dat jeugdtaken relatief nieuw zijn en dat gemeenten derhalve nog relatief weinig onderling hebben kunnen vergelijken op het gebied van processen en uitvoeringskosten’. Wat de schuldhulpverlening betreft, wordt de oorzaak gezocht in ‘forse investeringen in preventie’ die een aantal gemeenten doen. ‘De reden hiervoor is dat veel gemeenten te maken hebben met een sterke stijging van het aantal huishoudens met problematische schulden.’