Nederland kent steeds meer sociale ondernemingen die maatschappelijke uitdagingen aanpakken. Niet winst, maar maatschappelijke meerwaarde is de drijfveer van deze social enterprises. Dit biedt kansen voor gemeenten.
Hardnekkige problemen zoals armoede en de werkloosheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt vragen om nieuwe samenwerkingen. Maatschappelijk gedreven ondernemers zijn dan de ideale businesspartner. Denk aan bedrijven zoals The Colour Kitchen, GoOV en Afval Loont. Steeds meer gemeenten realiseren zich dat en zoeken naar manieren om de samenwerking te verbeteren. Van de 44 grootste gemeenten benoemen 13 het stimuleren van sociaal ondernemerschap concreet in hun nieuwe coalitieakkoord.
Obstakels
Hoe kunnen gemeenten deze mooie ambities omzetten in concrete actie? Uit recent onderzoek van PwC (pdf) komen de volgende obstakels naar voren:
- Sociale ondernemingen voelen zich weinig herkend en erkend door gemeenten;
- De verkokering van de gemeente wordt door zowel gemeenten als sociale ondernemingen als een groot probleem voor samenwerking ervaren;
- Gemeenten kopen weinig in bij sociale ondernemingen;
- 75 procent van de gemeenten geeft aan dat ze niet genoeg kennis en expertise hebben over sociaal ondernemerschap.
Aanbevelingen
Maar er is ook goed nieuws. De afgelopen jaren zijn verschillende gemeenten, waaronder alle G4-steden, met sociaal ondernemerschap aan de slag gegaan en daar zijn waardevolle lessen uit te trekken. Vanuit Social Enteprise NL doen we de volgende aanbevelingen:
- Erken sociale ondernemingen.
De eerste stap is sociale ondernemingen opzoeken en erkennen. Breng in kaart welke sociale ondernemingen er actief binnen je gemeenten zijn, ga in gesprek en breng behoeften in kaart. Gebruik de Code Sociale Ondernemingen als basis voor beleid. - Creëer binnen de gemeente een duidelijk aanspreekpunt voor sociale ondernemingen.
Sociaal ondernemers ervaren de verkokering van de gemeente als een groot obstakel, maar een ontkokerde gemeente is niet realistisch. Creëer daarom binnen de gemeente een aanspreekpunt voor sociaal ondernemers. Dit aanspreekpunt zorgt ervoor dat vragen vanuit sociaal ondernemers op de juiste plek terecht komen en een passend antwoord krijgen. Dit kan een plek krijgen binnen een bestaand ondernemersloket. - Geef sociale ondernemingen een plek in inkoop.
Sociale ondernemingen zijn niet op zoek naar subsidie, maar naar opdrachten. Door in te kopen bij sociale ondernemingen, bijvoorbeeld catering of het fietsenpark, dragen gemeenten ook bij aan maatschappelijke doelen zoals het bieden van nieuw werk en verminderen van afval. Maar inkopen bij sociale ondernemingen is nog niet zo eenvoudig, stelt Willem Janssen terecht in zijn column De sociale onderneming: kans voor opschaling? Gemeenten moeten zich ten slotte aan de aanbestedingsregels houden. Maar Janssen ziet een belangrijke categorie over het hoofd: inkoop onder de Europese aanbestedingsgrens. Het precieze beleid verschilt per gemeente, maar onder de 25.000 euro kunnen de meeste gemeenten al onderhands gunnen. Dat betekent dat er direct bij een sociale onderneming ingekocht kan worden. - Stimuleer netwerkvorming en ontmoetingsplekken.
Sociale ondernemingen kunnen veel van elkaar leren en bijvoorbeeld samen richting grote klanten optrekken. Hiervoor is het van belang dat ze elkaar kunnen ontmoeten en een netwerk vormen. De gemeente kan dit op verschillende manieren stimuleren, bijvoorbeeld door een fysieke hub te creëren met werkplekken voor sociaal ondernemers.
De afgelopen jaren is er veel geëxperimenteerd en sommige sociaal ondernemers kunnen het woord ‘pilot’ al bijna niet meer horen. Het is tijd dat gemeenten sociale ondernemingen erkennen als partner in het oplossen van maatschappelijke problemen en overgaan tot actie.
Stefan Panhuijsen is directeur van Social Enterprise NL. Meer weten over de samenwerking tussen sociale ondernemingen en gemeenten? Op 20 september vindt het congres De social enterprise als businesspartner van de gemeente plaats in Den Bosch.
