Acht aanbevelingen voor ambtelijke mediators

Gemeentelijke mediators kunnen de angel uit conflicten halen, blijkt uit een inventarisatie. “Momenteel wordt mediation – weliswaar voorzichtig – ook intern toegepast.”

In een rapport (zie bijlage) over dit onderwerp vergelijkt het Nederlands Mediation Instituut en de Vereniging GemeenteMediation de situatie in 2007 en vandaag de dag. “Richtte mediation zich in 2007 met name op de relatie overheid – burger, nu wordt mediation – weliswaar voorzichtig – ook intern toegepast“, staat”, staat in het onderzoek. “Als het gaat om conflicten tussen burgers, wordt meestal verwezen naar buurtbemiddeling.”

Voordelen
Het opleiden van ambtenaren tot mediators kost geen arm en been. Het voorkomen van conflicten of het de-escaleren ervan levert flink wat op. Dat scheelt proceskosten, maar zorgt ook voor meer vertrouwen van burgers, zien het instituut en de vereniging als de grote voordelen van bemiddeling. Toch zijn er nog zeker verbeterpunten: “Jammer is dat gemeenten nog weinig werk maken van goede voorlichting aan inwoners over de mogelijkheden van mediation of een informeel gesprek.”

Ook mag het middel best eerder worden ingezet. “Vaak gebeurt het in de fase dat een bezwaarschrift is ontvangen, maar gemeenten hebben de ambitie om de vaardigheden ook in de primaire fase van intake en besluitvorming toe te passen. Meestal gebeurt de toepassing op initiatief van de behandelend ambtenaar, zonder dat er sprake is van een protocol.”

Participatie
Mediation kan ook een rol spelen bij het stimuleren van zelfredzaamheid en de participatie van iwnoners, maar “dit staat bij de gemeenten nog in de kinderschoenen”, staat in het rapport. “Slechts in 16 procent van de onderzochte gemeenten wordt zelfredzaamheid gestimuleerd.” Gemeenten staan hier over het algemeen wel voor open. Er is betrokkenheid van bestuur en management nodig. Het is vervolgens zaak “deze oplossingsgerichte cultuur uit te breiden naar beleidsmatige terreinen, zodat wanneer burgers komen tot zelfwerkzaamheid, het gemeentebestuur daarvoor open staat en dit stimuleert en mogelijk maakt”.

Het volgende onderzoek geeft de volgende aanbevelingen:

1. Gemeenten kunnen meer actieve voorlichting geven aan inwoners over de toepassing van de informele aanpak;
2. Mediation kunnen ze ook gaan toepassen in de primaire fase van besluitvorming;
3. Het gebruiken van een protocol als gestructureerde werkwijze is de volgende stap;
4. Investeren in het opleiden van interne mediators en deze op te nemen in een pool om bij de andere gemeenten te helpen met bemiddelen;
5. Mediation binnen de gemeente zelf is vaker in te zetten;
6. De oplossingsgerichte cultuur uitbreiden naar beleidsmatige terreinen;
7. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken moet voorlichting geven over de mogelijkeheden;
8. De Vereniging van GemeenteMediaton kan naast het informeren ook meer ondersteunen in gemeenten.

Het onderzoek is uitgevoerd met behulp van een digitale enquête, ingevuld door 205 gemeenten.