Twee gemeenten willen na de zomervakantie beginnen met een proef met het basisinkomen. Utrecht en Tilburg willen ‘gratis geld’ geven aan bijstandsontvangers zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat.
De twee gemeenten wachten alleen nog op toestemming van staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA, Sociale Zaken), meldt Het Financiële Dagblad woensdag.
Voor gemeente Utrecht is het ‘niet het ultieme doel’ om uiteindelijk het basisinkomen in te voeren, maar de gemeente hoopt op deze manier de bureaucratische regels van de bijstand te vereenvoudigen. Er zijn nu veel re-integratieverplichtingen en hoge sancties.
Projectleider Nienke Horst van de gemeente Utrecht zegt dat het ‘broodnodige maatwerk’ niet mogelijk is en dat de gemeente ‘behoorlijk druk’ is met de handhaving. ‘Dat kan wellicht beter.’
Het Utrechtse experiment bestaat uit drie groepen:
1. Eén groep blijft gebruik maken van het oude systeem van de bijstand. Zij hebben dus ook een sollicitatieplicht
2. Een ander groep krijgt bonussen als het werk vindt
3. De laatste groep houdt het basisinkomen – ook als men werk vindt
Groep nummer drie krijgt dus geld van een werkgever én van de belastingbetaler – waarmee we natuurlijk belasting betalende werknemers bedoelen die zelf geen basisinkomen krijgen.
Tilburg wil een experiment uitvoeren samen met de Universiteit Tilburg. ‘Nu word je gekort op je uitkering als je één vinkje verkeerd zet en mag je als je tien kranten rondbrengt, er één qua bijverdiensten houden. Dat maakt nerveus,’ zegt wijkombudsman Ralf Embrechts tegen de krant.
In Tilburg hebben al 47 geïnteresseerde gezinnen zich gemeld. Het is de bedoeling dat het experiment vier jaar duurt. De gemeente wil weten wat werklozen doen als zij niet worden gecontroleerd door de sociale diensten maar ‘zelf een plan mogen maken en als je hun zorgen over controles en sancties wegneemt’.
Groningen, Maastricht, Gouda, Enschede, Nijmegen en Wageningen willen ook experimenteren met ‘gratis geld’.
Het gaat ook niet om gratis geld. De kosten die de gemeente moet maken om een uitkering te betalen worden bespaard. De kwestie is dat het om een mensbeeld gaat dat in stand gehouden moet worden, namelijk dat mensen per definitie gemakzuchtig zouden zijn en liever niet werken voor hun geld. Dat beeld houden sommige politieke partijen graag in stand. Maar dat lijkt niet zo te zijn want juist het ontbreken van controle en bureaucratie zet mensen aan om zelf activiteiten te ondernemen want je kunt natuurlijk ook meer verdienen dan alleen het basisinkomen. De ellendige druk is dan weg en dat is nu net de winst. Maar het gaat niet om een verkapte vorm van uitkeringen; het gaat om een meer evenwichte verdeling van de rijkdom die we met zijn allen verdienen maar niet bij iedereen terecht komt.
Waarom moet er in dit artikel nu twee maal ‘gratis geld’ genoemd worden? Het gaat om een complex probleem waarbij er voor veel mensen geen werk is en er steeds minder werk beschikbaar zal komen. Daar moeten we oplossingen voor bedenken waarbij iedereen in zijn waarde blijft en nieuwe kansen krijgt.