“De overheid beroept zich op financiële redenen wanneer zij taken afstoot; de burger wil meer vrijheid om zijn eigen leven vorm te geven.” Toch is het nog wel de vraag hoe ze hier een balans in gaan vinden.
In de 20ste editie van het Sociaal en Cultureel Rapport “wordt aandacht besteed aan de achtergrond en het ontstaan van deze groeiende verantwoordelijkheid”, schrijft directeur Paul Schnabel van het SCP. Conclusie: er zijn veel initiatieven, maar gemeenten hebben hier weinig invloed op. Het komt meestal uit de burgers zelf. Als de lokale overheid taken wil delegeren aan haar inwoners lukt dat vaak niet.
Leefbaarheid
Burgerparticipatie is dan ook nauwelijks toegenomen, stelt het SCP. Zeker als de leefbaarheid in een wijk al niet om over naar huis te schrijven is, zijn de bewoners amper te porren om zich in te zetten voor hun eigen woonomgeving. Toch geven gemeenten, maar ook de landelijke overheid, hun burgers steeds meer verantwoordelijkheden. Het resultaat is dat vroegere inspanningen niet meer worden geleverd door bezuinigingen, op het groenonderhoud bijvoorbeeld.
Probleem is dat burgers wel de verantwoordelijkheden hebben gekregen maar niet de nodige middelen. Nieuwe bevoegdheden of belastingverlaging komen niet zij aan zij met de taken waarvan de overheid wenst dat ze in de samenleving worden uitgevoerd.
Regie
Wie als gemeente wel de middelen beschikbaar wil stellen, moet volgens het SCP de regie pakken. Geef inwoners meer invloed. Geef ze een buurtbudget. Of doe beide. Het volledig terugtrekken werkt immers niet, is de conclusie aan de hand van een representatieve enquête.
Ook nemen gemeenten het niet zo nauw met hun plichten als ze hun sturing loslaten. Voor kinderopvang is bijvoorbeeld een verordening nodig, maar als die is afgegeven is het vooral aan de opvang om te zorgen dat kinderen het goed hebben. “Gemeenten doen weinig aan handhaving als kinderdagverblijven niet voldoen aan de eisen van de GGD”, staat in het rapport.
Het is een voorbeeld. Ook als het gaat om de Wmo is het lastig voor gemeenten om hun plichten na te komen, wordt geconcludeerd, wat het SCP te denken geeft hoe dit moet gaan met de Jeugdzorg. Een en ander is gevolg van de steeds krappere budgetten. Tegelijkertijd is een deel van de problemen op te vangen als gemeenten er werkelijk voor zorgen dat hun inwoners zelfredzamer worden.
