Recreatief gebruik van lachgas wordt als het aan het kabinet ligt onder de Opiumwet verboden. De VNG is namens gemeenten ‘blij met de duidelijkheid over de gezondheidsrisico’s en een landelijke aanpak’. Wel moet nog blijken hoe het verbod in de praktijk uitgevoerd gaat worden en welke rol gemeenten hierin krijgen.
Sinds juli 2016 valt lachgas onder de Warenwet en is daardoor vrijelijk verkrijgbaar. De afgelopen jaren wordt lachgas steeds vaker als recreatief roesmiddel gebruikt, wat volgens het kabinet leidt tot risico’s voor de volksgezondheid, overlast en verkeersongevallen. Het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM) oordeelde onlangs dat de gezondheidsrisico’s behoorlijk groot zijn. Daarom plaatst staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid het middel op lijst II van de Opiumwet.
Drugsprobleem
‘Het recreatief gebruik van lachgas heeft zich ontwikkeld tot een drugsprobleem en daarmee is de Opiumwet de juiste route om dit aan te pakken,’ aldus Blokhuis. De Opiumwet verbiedt het produceren, vervoeren en handelen in de benoemde drugs op lijst I (harddrugs) en II (softdrugs). Maar over het gebruiken ervan staat niets in de wet. Opvallend is dat bij lachgas het gebruik nu wel expliciet genoemd gaat worden. Het gaat dan om het ‘oneigenlijk recreatief gebruik’.
‘We willen de aanbieders en gebruikers van lachgas, zoals het eigenlijk bedoeld is, hiermee niet onevenredig benadelen. Het moet immers gewoon blijven om een toef slagroom bij je appeltaart te kunnen bestellen,’ aldus Blokhuis. Deze ‘eigenlijke toepassingen’ worden van het verbod vrijgesteld. Er komt in de wet een duidelijke definitie van wat die precies zijn. Ook gebruik van medicinaal lachgas in de zorg moet mogelijk blijven.
Landelijke aanpak
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is ‘blij met de duidelijkheid over de gezondheidsrisico’s en een landelijke aanpak op het gebied van lachgasgebruik’. Het afgelopen jaar waren er verschillende incidenten en het heeft in verschillende gemeenten ook tot overlast en verstoring van de openbare orde geleid, bijvoorbeeld tijdens Koningsdag. ‘We denken nog wel graag mee over de praktische uitvoering van het verbod en welke rol gemeenten hierin krijgen,’ schrijft de VNG in een reactie.
Omdat over het gebruik van drugs op dit moment niets in de Opiumwet staat kunnen gemeenten zelf kiezen voor een verbod in de Algemene plaatselijke verordening (APV). Het verbieden van de verkoop én het gebruik van lachgas leeft in veel gemeenten. Onder meer Leiden, Nijmegen en Purmerend beraden zich op mogelijkheden. Koggenland en Medemblik zijn net als Haarlem bezig om een totaalverbod in de APV op te nemen. Ook het verbod op de verkoop van lachgas tijdens evenementen wordt vaak toegepast.
‘Gemeenten kunnen deze maatregelen al nemen in de periode dat wij de voorgestelde maatregelen uitwerken in een algemene maatregel van bestuur,’ schrijven Blokhuis en minister van Justitie Grapperhaus in hun plan voor de integrale aanpak van lachgas.
Milieuwet
Arnhem heeft in ieder geval aangegeven de Wet milieubeheer te blijven gebruiken om de verkoop van lachgas in horecagelegenheden en winkels aan te pakken. Volgens burgemeester Ahmed Marcouch duurt een wetswijziging lang ‘terwijl het probleem op dit moment levensgroot voor onze voeten ligt. Achter de handel in lachgas gaat een hele schemerwereld schuil. Daarom is het belangrijk om niet alleen het snelgroeiende gebruik maar ook de verkoop direct aan te pakken,’ vindt hij.
Nog niet definitief
Het plan van staatssecretaris Blokhuis en minister Grapperhaus om lachgas onder de Opiumwet te plaatsen moet nog door het parlement worden goedgekeurd. Of ze een Kamermeerderheid achter hun plan krijgen is nog maar de vraag. De coalitiepartijen zijn verdeeld. VVD en D66 vinden de maatregelen te drastisch. Net als onder meer oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en Forum voor Democratie. Ze zien veelal meer in voorlichting en preventie. CDA en ChristenUnie zijn tevreden: zij wilden al langer een verbod op lachgas. Omdat het product sinds 2016 niet meer onder de Geneesmiddelenwet maar de Warenwet valt, was het tegengaan van recreatief gebruik lastiger.
Lachgasverkoper Deniz Üresin van Ufogas denkt overigens dat het kabinet in de fout gaat door het gebruik nu als roesmiddel te verbieden op basis van de Opiumwet. Volgens hem ligt het voor de hand dat Brussel Nederland terugfluit, omdat lachgas in verband met Europese wetgeving onder de Warenwet moet blijven.
