Psychosociale hulpverlening aan asielzoekers richt zich nu nog vooral op AZC’s. Gemeenten moeten deze zorg juist breder ontwikkelen – samen met de GGD en andere ketenpartners – zodat het de verschillende stadia van het verblijf van asielzoekers beslaat.
Dat is een van de conclusies uit het rapport “Veerkracht en vertrouwen. De bouwstenen voor psychosociale hulpverlening aan vluchtelingen” dat in opdracht van ZonMw is opgesteld. Het rapport inventariseert het huidige aanbod van psychosociale hulpverlening én geeft aanwijzingen voor onderzoek en verbetering.
Verschillende stadia
Het rapport concludeert dat het huidige aanbod van psychosociale hulpverlening aan vluchtelingen en asielzoekers in gemeenten versnipperd is en dat hulpverleningsprogramma’s zich vooral op asielzoekerscentra richten. Om te komen tot een ‘stepped care’-model dat de verschillende stadia van het verblijf van vluchtelingen bestrijkt, is het belangrijk dat gemeenten samen met de GGD en andere ketenpartners hun aandeel in de preventieve zorg vérder ontwikkelen. Het rapport geeft aan dat het belangrijk is om risicogroepen in het oog te houden, zoals alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’ers), pubers, 18-jarigen en alleenstaande moeders. Maar ook de groep na-reizers; deze groep zal naar verwachting toenemen en behoeft eveneens extra aandacht.
Rollen en verantwoordelijkheden
GGD GHOR Nederland laat weten dat zij onderschrijven dat verbetering van psychosociale preventie en zorg aan asielzoekers en vergunninghouders, in den brede zin zoals in het rapport bedoeld, mogelijk is. Zij vinden echter dat psychosociale hulpverlening in het rapport erg ruim gedefinieerd is. ‘De rol die in het rapport aan gemeente en GGD wordt toegeschreven, is door die ruime omschrijving onjuist’, zegt Dorien Tolhuis, woordvoerder van GGD GHOR Nederland. ‘Verder maakt het rapport onvoldoende duidelijk onderscheid tussen de rollen en verantwoordelijkheden in de verschillende fasen. Zo wordt de term asielzoeker zowel gebruikt voor mensen in de COA-opvang als voor mensen met een verblijfsvergunning.’
Landelijke visie
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor publieke gezondheidszorg, inclusief psychosociale hulpverlening aan asielzoekers. De GGD voert haar wettelijk vastgelegde taken uit in samenspraak met gemeenten. Het rapport stelt dat er momenteel nog een (landelijke) visie ontbreekt hoe psychosociale hulpverlening bij gemeenten geborgd kan worden. Het zou daarom prioriteit hebben om deze visie te ontwikkelen, zodat ketenpartners, maatschappelijke organisaties, en particuliere initiatieven het kader kennen waarbinnen zij psychosociale hulp kunnen verlenen. De invulling hiervan kan lokaal verschillend zijn.
Gezondheidsrisico’s
Tolhuis: ‘Voor wat betreft het bevorderen van de psychosociale preventie en zorg van vergunninghouders sluit GGD GHOR Nederland zich aan bij wat beschreven is in het “Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom”, namelijk dat gezondheidsbevordering en preventie van groot belang zijn om de gezondheid van vergunninghouders te bevorderen en eventuele gezondheidsrisico ’s op de korte en de langere termijn te verkleinen. Hiervoor heeft GGD GHOR Nederland al eerder gepleit met de notitie “De gezondheid van vluchtelingen in gemeenten: preventie centraal”. De versterking de psychosociale preventie en zorg aan asielzoekers en vergunninghouders vragen bij uitstek regionaal en lokaal maatwerk.’
ZonMw gaat het rapport aanbieden aan de ministeries van VWS, VenJ en SZW om te bepalen hoe de aanbevelingen uit dit rapport aangepakt kunnen worden.
