In verschillende gemeenten wordt geëxperimenteerd met de bijstand. Zo wordt in Den Haag en Heerlen samenwonen op proef mogelijk, zonder directe gevolgen voor een uitkering. Rotterdam laat de kostendelersnorm voor jongeren los.
In Den Haag kunnen inwoners met een bijstandsuitkering vanaf 1 juni 2022 voor maximaal zes maanden op proef samenwonen, zonder dat dit direct gevolgen heeft voor hun uitkering. Wie in de bijstand zit en gaat samenwonen met iemand met een inkomen of spaargeld, verliest nu nog zijn of haar bijstandsuitkering. De stap tot samenwonen wordt daarom wellicht niet gezet.
Uitproberen
Den Haag wil met deze regeling mensen laten uitproberen of samenwonen werkt, zonder dat dit hen direct in de portemonnee treft. Wethouder Arjen Kapteijns, van Sociale Zaken en Werk: ‘De regeling past in de continue zoektocht van de gemeente naar oplossingen waarin de menselijke maat en maatwerk centraal staan. Daarnaast levert het een positieve bijdrage aan het welzijn van betrokkenen en daarmee ook mogelijkheden om deel te nemen aan participatie- en of re-integratietrajecten.’ En dat is niet het enige voordeel volgens de wethouder: ‘Mocht het samenwonen bevallen, dan is de positieve bijkomstigheid dat dit ook een positieve bijdrage kan leveren aan de vermindering van de druk op de woningmarkt.’
De gemeente wil een proefperiode van drie maanden mogelijk maken, die daarna eenmalig kan worden verlengd met nog drie maanden. De Haagse inwoners kunnen deze tijd gebruiken voor het regelen van bijvoorbeeld het opzeggen van (huur)contracten, overschrijving BRP en regelen van school voor kinderen. Tijdens de zes maanden wordt de bijstandsuitkering niet verlaagd. Daarna wordt de uitkering afgestemd op de feitelijke woon- en leefsituatie.
Tussenperiode
Wie van de regeling gebruik wil maken, moet dit zelf doorgeven. ‘Het college ziet samenwonen op proef niet als een lichtzinnige regeling, waar onbeperkt gebruik van kan worden gemaakt.’ Als een inwoner later nog eens gebruik wil maken van de regeling, schrijft de gemeente daarom een tussenperiode van negen maanden voor. Als er sprake is van bijzondere omstandigheden zijn uitzonderingen mogelijk.
Inwoners met een bijstandsuitkering die nu samenwonen en dit nog niet gemeld hebben, kunnen als zij dit alsnog doen voor 1 januari 2024 een overbruggingsperiode van maximaal drie maanden krijgen zonder dat dit leidt tot een terugvordering of een boete. Met de regeling sluit het Haagse college naar eigen zeggen aan op de wensen en verschillende vragen van de gemeenteraad om de Participatiewet te verruimen en de aangenomen motie Maak vaart met de afschaffing van de kostendelersnorm.
Meer gemeenten
Meer gemeenten experimenteren overigens met het samenwonen op proef. Zo begon Tilburg er vorig jaar september mee, net als met een pilot waarin het effect en de mogelijkheid tot inzet van een bijverdien- en ontwikkelpremie wordt onderzocht. Heerlenaren in de bijstand mogen vanaf 1 april samenwonen op proef. ‘Voor de gemeente heeft het als voordeel dat er minder administratieve lasten en financiële kosten mee gemoeid zijn. Ook verkleint deze maatregel het risico op fraude.’
Kostendelersnorm voor jongeren
Vanaf 1 juli 2022 tellen inwonende jongeren van 21 tot 27 jaar in Rotterdam niet langer mee als kostendeler van ouders of andere huisgenoten met een bijstandsuitkering. De gemeente loopt hiermee vooruit op de landelijke wijziging van de Participatiewet in 2023. De gedachte achter de kostendelersnorm is dat als mensen in één huis wonen, ze ook de kosten kunnen delen. De uitkering wordt hierdoor lager. Met als gevolg dat ouders met een uitkering hun kinderen van 21 jaar of ouder volgens de gemeente geen onderdak meer durven te bieden.
Wethouder Richard Moti, Werk en Inkomen: ‘Door de norm los te laten, willen we voorkomen dat jongeren gedwongen op zichzelf moeten gaan wonen of zelfs geen dak boven hun hoofd meer hebben.’ De wijziging gaat in de zomer in, maar tot die tijd gaat de gemeente al vrijstelling van de norm verlenen als de situatie daar aanleiding toe geeft.
Betere dienstverlening
Rotterdam zette de afgelopen collegeperiode in op betere dienstverlening aan inwoners in de bijstand. Zo werden er meer mensen aangenomen om bij de aanvraag te helpen. De gemeente werkt vanuit vertrouwen in plaats van wantrouwen en vraagt minder informatie op, waardoor aanvragen sneller worden afgehandeld en ook klachten verminderden. Veel brieven zijn beter leesbaar gemaakt en controles op uitkeringen aangepast. Medewerkers van de gemeenten benaderen mensen actief om samen te kijken of er wijzingen zijn die invloed hebben op de hoogte van de uitkering. Een cultuuromslag die volgens wethouder Moti hard nodig was. Eerder was Rotterdam nog koploper met rechtszaken over bijstandsfraude.
Sneller bijstand
Utrecht maakte eind vorig jaar bekend kwetsbare jongeren sneller bijstand te verlenen. Zo wil de gemeente voorkomen dat zij onnodig in de schuldhulp of buiten beeld raken. Utrechtse jongeren die werk zoeken maken voortaan direct aanspraak op een bijstandsuitkering in afwijking van de Participatiewet. Op basis daarvan gaat het uitkeringsrecht pas na vier weken in. Ook deed de Domstad toen een dringende oproep aan het Rijk om de regels van de Participatiewet voor deze groep te herzien.
Bijverdienpremie voor alle bijstandsgerechtigden
Amsterdam stelde de regeling voor de zogenoemde bijverdienpremie recent open voor alle bijstandsgerechtigden in de gemeente. Inwoners met een uitkering kunnen door te werken een belastingvrije premie verdienen. Dat gaat om 30 procent van hun loon, tot een maximum van 219 euro per maand. Deze inkomsten gelden als belastingvrije premie. De bedragen worden eens per half jaar uitgekeerd, zonder dat de maandelijkse uitkering omlaag gaat. De rest van het verdiende geld wordt wel verrekend met de uitkering.
Geef een reactie