Het experiment in 5 gemeenten met een veel kleiner stembiljet is ‘ronduit positief’ verlopen, zegt demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken. Als een uitgebreide evaluatie goed uitpakt, dan kan het nieuwe formulier volgens hem overal gebruikt worden bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2026.
Het nieuwe formulier werd donderdag voor het eerst gebruikt tijdens de verkiezingen voor een nieuw Europees Parlement. De eerste reacties van zowel de kiezers als de tellers in de 5 proefgemeenten, zijn volgens De Jonge goed. ‘Het blijkt echt praktischer te zijn.’
Een mooie bijvangst is volgens de bewindsman dat het stemformulier nu ook beter te lezen is voor ouderen of mensen met een beperking. Bijvoorbeeld omdat de letters groter zijn dan die op het huidige formulier waar lange lijsten met namen op staan.
Twee vakjes
Het nieuwe formulier bestaat uit een deel met alle partijen en in een ander deel staan cijfers die corresponderen met kandidaten op de lijst. De namen die per partij bij de cijfers horen, staan groot aangegeven in het stemlokaal en krijgen mensen vooraf ook thuisgestuurd. De kiezer moet in beide delen een vakje rood maken: één voor de partij en de ander voor de kandidaat. Als iemand vergeet het tweede deel rood te maken, geldt de stem toch voor de partij waarvan het hokje rood is gemaakt.
Of het nieuwe biljet nog heeft geleid tot meer ongeldige stemmen omdat mensen het mogelijk niet begrepen, moet in de evaluatie naar voren komen. Vooraf was veel uitleg gegeven in de proefgemeenten. De Jonge gaat ervan uit dat de evaluatie, die eind dit jaar klaar zou moeten zijn, ook positief uitpakt.
Placemat
Er is al jarenlang veel kritiek op de grote stembiljetten waar alle deelnemende partijen en kandidaten op staan. Het biljet is nu niet handzaam voor de kiezers en het tellen van alle stemmen is onhandig omdat het blad helemaal moet worden uitgevouwen. ‘Eigenlijk is het enorme biljartlaken van nu vervangen door formaat placemat,’ vergelijkt De Jonge de biljetten.
Je maakt het hokje rood van jouw partij. Dan moet je een boekje erbij pakken welk nummer jou kandidaat heeft. Vervolgens maak je dat nummer rood maar bij de verkeerde partij? Had je het boekje met namen en nummers maar beter moeten lezen? Makkelijker? Ja, enige is: alleen hokje van jou partij rood maken is ook geldig. Alleen welke kandidaat daar dan bij zou horen?