Met de introductie van het begrip ‘risicobeheersing’ rond het jaar 2000 is het misverstand ontstaan dat enkel de overheid verantwoordelijk is voor het organiseren en afdwingen van veiligheid en dat risico’s beheerst of zelfs volledig overwonnen kunnen worden. Het Veiligheidsberaad vraagt in haar visiedocument ‘samen naar een echte co-productie’ (2015) om een scherpere focus op de werkelijke risico’s, een adequate wijze om deze te beïnvloeden en een passende verdeling van verantwoordelijkheden. Het wordt tijd om deze zienswijze consequent toe te passen in de aanpak van vergunningverlening van evenementen.
- door: Rik Voogt en Syan Schaap
Processen tot vergunningverlening zijn over het algemeen overwegend regelgericht. Dit is het gevolg van de forse inzet door de overheid op het besturen via regelgeving sinds de tweede helft van de vorige eeuw. Bij de vergunningverlening voor evenementen komt dit vaak tot uiting in een starre, normatieve beoordeling van initiatieven. De vergunning kent vaak strikte voorwaarden c.q. voorschriften op basis van wettelijke normstellingen en richtlijnen. De huidige complexiteit en diversiteit in risico’s is de oorzaak van door organisatoren ervaren regeldruk. De regelgerichte benadering past namelijk lang niet altijd op de gesignaleerde risico’s. Dit kan als gevolg hebben dat gemeenten regels onjuist toepassen, regels lenen uit andere domeinen of zelf nieuwe regels opstellen. De regeldruk ontstaat door de toename aan regels die dit tot gevolg heeft en door de soms grote verschillen die deze aanpak oplevert tussen de gemeenten onderling.
Een risicoloze samenleving
In de afgelopen jaren is duidelijk geworden dat de veiligheid bij evenementen slechts deels gestuurd kan worden met regelgeving en wettelijke voorschriften. Zelfs waar alles volgens het boekje is geregeld, kan een onvoorziene omstandigheid of gebeurtenis ernstige gevolgen hebben. Een volledig risicoloze samenleving is namelijk niet te realiseren. Wat we wel kunnen is risico’s leren begrijpen, beïnvloeden en verantwoordelijkheden passend verdelen. De wijze waarop we dat doen is al jaren onderwerp van studie, de visie van het Veiligheidsberaad is daar mede op gegrond.
[tabs]
[tab title=”2 November: Jaarcongres Evenementenveiligheid”]Vergroot uw kennis over veiligheid op evenementen door te leren van praktijkervaringen en inzichten van topexperts. Meer informatie >>[/tab]
[/tabs]
Risicobenadering
Het WRR-rapport ‘een onzekere veiligheid’ (2008) bijvoorbeeld bevat een uitgebreid en overkoepelend pleidooi voor een nieuwe methodiek van risicobenadering. In de ‘oude’ – maar nog altijd toegepaste – risicobenadering luidt de kernvraag ‘hoe groot zijn de risico’s waarmee wij worden geconfronteerd en hoe kunnen deze risico’s worden beheerst’? De WRR beargumenteert dat deze benadering, gebaseerd op schattingen van kansen en gevolgen, niet tot goede, integrale, afwegingen op het vlak van risicogerichtheid en risicobeïnvloeding leidt. Niet alle elementen laten zich vangen in “risico = kans x effect”. Het is daarom wenselijk om de gangbare methodiek van risicoanalyse nader aan te scherpen.
In de nieuwe, meer risicogerichte benadering die de WRR voorstaat, staat een andere vraag centraal; ‘hoe moeten we de organisatie van onze samenleving als geheel inrichten c.q. àlle verantwoordelijkheden dusdanig in lijn zetten, zodat de optredende onzekerheden bespreekbaar en zo veel mogelijk beheersbare risico’s worden’? De door ESI ontwikkelde RISKOM-methodiek gaat mede uit van deze vraag en is gericht op het bereiken van consensus over de benodigde maatregelen en voorschriften, binnen de verantwoordelijkheden van álle betrokken partijen.
Veiligheid bevorderen
De risicogerichte aanpak vraagt nog steeds om het scherp in beeld brengen en afwegen van risico’s en het zoeken naar maatregelen die de veiligheid bevorderen. De nieuwe aanpak vraagt daarnaast ook om het motiveren van álle betrokkenen, het beïnvloeden van hun gedrag en een heldere verantwoordelijkheidsverdeling tussen bevoegd gezag, de organisator van een evenement en zelfs de bezoekers. De structuur van regels en procedure is daaraan ondergeschikt en enkel ondersteunend bedoeld.
De overheid kan fysieke veiligheid moeilijk afdwingen en niet garanderen, maar wel bevorderen. De onderliggende doelstelling van het proces van vergunningverlening bij evenementen is het bevorderen dat de organisator op een verantwoorde manier met risico’s omgaat. De organisator draagt primair de zorg voor het in de uitvoering waarborgen van de fysieke veiligheid.
Fundament voor een risicogerichte aanpak
Vanuit dit perspectief zijn de aanbevelingen van de Inspecties Veiligheid en Justitie en Gezondheidszorg te zien als fundament voor co-producties tussen alle betrokken partijen. Een risicogerichte aanpak begint op lokaal niveau met het vast stellen van integraal beleid voor publieksevenementen, waarin:
- concrete doelstellingen voor de veiligheid en de gezondheid zijn beschreven;
- de afwegingen in de beperking van risico’s voor veiligheid en gezondheid inzichtelijk zijn gemaakt;
- de rol en de verantwoordelijkheid van de organisator zijn omschreven.
Vervolgens legt consistente toepassing in de uitvoering van het beleid de basis voor het administratieve proces van vergunningverlening als hét ondersteunende instrument om het werkelijke doel, veilige evenementen, te bereiken.
De opmaat naar een meer risicogerichte aanpak vraagt dus allereerst samenhang en consistentie in beleid en uitvoering. Het vraagt vervolgens om proactief optreden in de informatievoorziening, interactie in de afstemming en differentiatie in de beoordeling van risico’s. Het gaat namelijk niet langer om het enkele toepassen van regels, maar om het interpreteren van deze regels, gericht op transparant en professioneel maatwerk en een verantwoorde inzet van capaciteit en middelen. Wie een eerste concrete stap naar een actuele en integrale risicogerichte aanpak wil maken doet er goed aan de huidige eigen praktijk eens tegen het licht te houden.
Over de auteurs: Syan Schaaps en Rik Voogt zijn beide consultant en trainer bij Event Safety Institute.
Geef een reactie