• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Lefebvre Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Meerderheid gemeenten publiceert geen risico-algoritmes

15 februari 2024 door Pieter van den Brand

Lees voor

Een aantal grote gemeenten heeft zijn hoogrisico-algoritmes inmiddels gepubliceerd in het landelijke algoritmeregister. De overgrote meerderheid volgt nog niet. Maar regelgeving is in aantocht en ook de maatschappelijke druk neemt toe.

Nederland beschikt nu al ruim een jaar over het Nationaal Algoritmeregister. Bij de introductie ervan in december 2022 stonden er 109 algoritmen in. Medio februari 2024 staat de teller op 291. Veel registraties komen van gemeenten. Amsterdam (40), Den Haag (29), Utrecht (38) en Rotterdam (11) bijten het spits af. Daarna volgt een veertigtal gemeenten met 1 tot 5 registraties.

Risicovolle computercodes

De gepubliceerde algoritmes zijn slechts een fractie van de risicovolle computercodes die overheden gebruiken. Volgens onderzoek van de Algemene Rekenkamer zijn er vele tientallen voorspellende, mogelijk discriminerende algoritmes bij de overheid. Ook algoritmes met een hoog risico die bijvoorbeeld worden gebruikt voor fraudeopsporing, zijn niet geregistreerd.

Grip

Koploper Amsterdam kreeg onlangs nog kritiek van de eigen Rekenkamer Metropool Amsterdam (RMA). Die constateerde na onderzoek dat de gemeente onvoldoende grip heeft op de algoritmen die ze gebruikt. Zo is nog maar bij één algoritme goed onderzocht of het eerlijk is. Ook heeft Amsterdam niet goed in kaart welke algoritmen ze allemaal gebruikt, aldus de RMA.

Deelname aan het landelijke algoritmeregister is vrijwillig. Verantwoordelijk staatssecretaris Van Huffelen (BZK) heeft uitsluitend coördinerende taken en andere ministeries en medeoverheden trekken niet aan een touwtje. Versnelde invoering van verplichte deelname aan het register, schreef Van Huffelen medio vorig jaar aan de Tweede Kamer, zit er op korte termijn vanwege het tijdrovende wetgevingstraject niet in.

AI-verordening

De achterblijvende gemeenten moeten in actie komen. De Europese AI-verordening schrijft niet alleen transparantie-eisen aan hoogrisico AI-systemen voor, maar ook de harde verplichting om risicovolle algoritmes te registreren in een openbare databank. De wetgeving wordt binnenkort in het Europees Parlement afgerond.

Er zijn nog meer redenen voor overheden om transparant te zijn over algoritmes. Volgens de over 2023 uitgebrachte Algoritme Vertrouwensmonitor van adviesbureau KPMG neemt het vertrouwen onder de Nederlandse bevolking gestaag af naarmate de bekendheid met algoritmes groeit. Incidenten zoals bij DUO, dat met zijn opsporingssoftware vooral studenten met een migratieachtergrond van fraude met studiefinanciering bleek te beschuldigen, en eerder de discriminerende algoritmes uit de Toeslagenaffaire dragen hieraan bij.

Gemeenten

De VNG riep gemeenten twee jaar terug op hun algoritmes en sensoren in een publiek toegankelijk register vast te leggen. De grote gemeenten maakten daar al werk van met eigen algoritmeregisters, zoals Amsterdam en Utrecht. Ook in het vullen van het landelijke algoritmeregister lopen zij voorop. ‘Dat laat onverlet dat er nog veel gemeenten zijn die niets doen,’ zegt directeur informatiesamenleving Andries Kok van de VNG, ‘maar de eerste stappen zijn gezet. Het is een positieve ontwikkeling dat het landelijke algoritmeregister zich geleidelijk vult. Steeds meer gemeenten maken er gebruik van, maar tegelijkertijd zijn we er nog niet.’

Kok is geen voorstander van een registratieplicht. ‘Voordat je een dergelijke verplichting oplegt, moet je als wetgever duidelijk voor ogen hebben welk doel dit dient. Ook moet helder zijn of gemeenten zo’n verplichting waar kunnen maken en wat het van hen vraagt om dat op een goede manier te doen. Het zal onvermijdelijk deze kant opgaan, vooral waar het om hoogrisico-algoritmen gaat, maar laat het zorgvuldig gebeuren. Een register is een prima middel om transparant te zijn. Zaak is wel dat het register goed vindbaar is en een zo compleet mogelijk beeld geeft.’

Bewustzijn

Het is niet zo dat het belang van registratie van hoogrisico-algoritmes niet bij gemeenten tussen de oren zit, stelt Kok. Eerder dat het eigenaarschap om transparant te zijn breed in de organisatie geborgd moet worden, niet alleen op ambtelijk maar ook op bestuurlijk en politiek niveau. ‘De inzet van technologie is niet alleen een ambtelijke afweging. Een algoritmeregister kan de discussie in de raad flink triggeren. Elk algoritme dat in een register beschikbaar is, heeft een democratische waarde, het is toetsbaar en herleidbaar.’

Handleiding

Kok constateert dat veel gemeenten nog worstelen met de vraag hoe de registratie van algoritmes aan te pakken. ‘Het helpt dat er nu gemeenten zijn die dat kunnen laten zien.’ Groningen won onlangs de award voor het ‘Best Beschreven Algoritme’. Een aansprekend voorbeeld, aldus Kok, waar andere gemeenten zich aan kunnen optrekken.

Er zijn nog meer hulpmiddelen beschikbaar. Het Rijk bracht in december een publicatiestandaard uit. Begin van dit jaar kwam de Informatiebeveiligingsdienst (IBD) van de VNG met de handleiding AI en Algoritmen. De VNG onderzoekt hoe ze gemeenten verder kan ondersteunen.

Algoritme-governance

Er is nog meer mogelijk. Rotterdam introduceerde ‘algoritme-governance’, om het verantwoord gebruik te borgen. Op alle niveaus in de organisatie passeert de vraag hoe de gemeente algoritmes toepast en welk doel ze hiermee nastreeft. ‘Zo kun je als gemeente afbakenen wat je wel en niet acceptabel vindt. Dat doe je juist door daar al aan de voorkant bij de inrichting van systemen mee te beginnen en niet door achteraf de algoritmen die je toepast te publiceren,’zegt Kok.

Sensoren

Niet te vergeten zijn er ook de sensoren die gemeenten in de publieke ruimte toepassen. Het gebruik hiervan neemt snel toe, denk aan camerasystemen in de binnenstad of lantaarnpalen met bewegingssensoren. Daar worden grote hoeveelheden data mee verzameld, die gemeenten moeten beheren en bewaken volgens de privacywetgeving. Ook de sensoren krijgen eigen registers. Zo werkt een groot aantal gemeenten samen met het Kadaster en het ministerie van BZK aan de ontwikkeling van SenseRNet.

‘Gemeenten zien in dat ze ook transparant moeten zijn over het gebruik van sensoren. Inwoners mogen dat ook van hen verwachten,’ zegt Kok. Samen met het ministerie van BZK werkt de VNG aan een standaard voor gemeenten om hun transparantie rondom het gebruik van sensoren te vergroten.

Tagged With: algoritme, bedrijfsvcoering, big data, risico's, VNG Filed Under: AI, Cybersecurity, Privacy

Reageer
Vorige artikel
Kabinet wil inwoners actief wijzen op uitkeringen en voorzieningen
Volgende artikel
De nieuwe standaard in AI voor gemeenten met Copilot

Reader Interactions

GERELATEERD

Algoritmekader

Amsterdam gestopt met AI-pilot voor bijstandsaanvragen

Een poging van de gemeente Amsterdam om bijstandsaanvragen met kunstmatige intelligentie te beoordelen is gestrand. De pilot Slimme Check, waarin werd gewerkt aan een algoritme om bijstandsaanvragen eerlijker en efficiënter te beoordelen, werd stopgezet na kritiek en tegenvallende resultaten.

Overheid blijft Amerikaanse cloud gebruiken ondanks zorgen

Ondanks druk vanuit de Tweede Kamer en zorgen onder Nederlandse organisaties, blijven overheidsorganisaties op grote schaal de Amerikaanse cloud gebruiken, zoals Microsoft 365.

Belasting op leegstand nog niet in zicht

Minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening voelt er nog niets voor om een leegstandheffing voor woningen in te voeren. Een gemiste kans, vindt de VNG. ‘Er is niet serieus genoeg gekeken naar het succesvolle Vlaamse model.’ Keijzer stuurde eind vorig jaar een Kamerbrief over onder meer de leegstandheffing. Zijn ambtsvoorganger, Hugo de Jonge, had... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Tweede Kamer stemt voor woningwet die voorrang statushouders verbiedt

4 juli 2025

Bermgras als basis voor bouwpanelen of bodemverbeteraar

4 juli 2025

houten huis fabriek

Groene woningbouw noodzakelijk voor CO₂-reductie

3 juli 2025

Wijzigingen wetten en regels voor gemeenten per 1 juli 2025

2 juli 2025

Lokale journalistiek toekomstbestendig maken

2 juli 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Lefebvre Sdu

  • Disclaimer
  • Privacy Statement & Cookieverklaring
lefebvre SDU