Lokale journalistiek staat onder druk door veranderende verdienmodellen en verschuivend mediagebruik. Een coalitie van overheden en mediapartijen komt nu met concrete voorstellen om de sector toekomstbestendig te maken.
Lokale journalistiek cruciaal voor democratie
Goede lokale journalistiek is essentieel voor het functioneren van lokale democratieën, stelt de coalitie. Lokale media informeren burgers, controleren de macht, bieden een forum voor debat en kunnen zorgen voor verbinding binnen de gemeenschap. Toch is de aanwezigheid en kwaliteit van lokale journalistiek geen vanzelfsprekendheid. De sector kampt met financiële uitdagingen, veranderende mediaconsumptie en toenemende concurrentie van grote techbedrijven.
Coalitie voor Lokale Journalistiek bundelt krachten
Om deze problemen het hoofd te bieden, heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) samen met De Argumentenfabriek het initiatief genomen voor de Coalitie voor Lokale Journalistiek. Deze coalitie bestaat uit vertegenwoordigers van gemeenten, publieke en private mediapartijen, en andere betrokken organisaties. Gezamenlijk werken zij aan het versterken van de lokale journalistiek, met als hoofddoel: lokale media in 2028 financieel gezonder maken dan nu.
Inzicht in geldstromen en trends
De coalitie bracht eerst in kaart hoe lokale media worden gefinancierd. De belangrijkste geldstromen komen van burgers (via belastingen), overheden (vooral via subsidies en advertenties), bedrijven (met name via advertenties en licenties) en consumenten (abonnementen, losse verkoop en donaties). Door onder andere digitalisering en veranderend mediagedrag zijn inkomstenbronnen steeds onzekerder.
Belangrijke trends zijn onder meer:
- Gemeenten besteden minder aan lokale journalistiek en meer aan eigen communicatiekanalen.
- Jongeren zijn lastig te bereiken via traditionele media, maar tonen wel meer bereidheid te betalen voor online nieuws.
- Techplatforms als Google en Meta nemen het grootste deel van de advertentie-inkomsten over, terwijl lokale media kampen met stijgende kosten.
- Het aantal digitale lezers neemt toe, maar dit levert minder op dat abonnees van papieren kranten. Daarom worden ook nieuwe verdienmodellen verkend, zoals crowdfunding en steun van filantropen.
Oproep tot samenwerking en innovatie
De coalitie benadrukt dat de toekomst van lokale journalistiek niet ligt in individuele oplossingen, maar in gezamenlijke inspanningen van overheden, media, bedrijven en burgers. Concrete actiepunten zijn onder meer:
- Het opzetten van een mediafonds voor lokale journalistiek, waar zowel publieke als private media gebruik van kunnen maken.
- Lobby voor erkenning van lokale journalistiek als nutsvoorziening.
- Stimuleren van publiek-private samenwerking en het delen van best practices.
- Meer inzicht verkrijgen in het mediagebruik en de betalingsbereidheid van verschillende doelgroepen, met speciale aandacht voor jongeren en moeilijk bereikbare groepen.
Naar het mediagebruik voor lokaal nieuws is eerder onderzoek gedaan, onder andere door het Commissariaat voor de media. Daaruit bleek dat mensen voor het volgen van lokaal nieuws over het algemeen minder gebruik maken van televisienieuws, en juist meer van digitale bronnen en papieren kranten. Vooral huis-aan-huisbladen hebben een relatief groot bereik. Voor jongeren ligt dat overigens anders; zij informeren zich vooral via sociale media. Met het oog hierop is het opvallend dat het lopende Wetsvoorstel lokale publieke media-instellingen juist over de lokale omroepen gaat, en niet over de andere media.
Mediafonds voor lokale journalistiek
In het rapport is één van de actiepunten uitgewerkt, namelijk het opzetten van een mediafonds voor lokale journalistiek. Dit programma moet structureel bijdragen aan de versterking van de lokale democratie door financiële ondersteuning te bieden aan alle vormen van lokale journalistiek. Zowel overheden als private partijen, distributeurs en online platforms zouden hierin moeten investeren. Het ondersteuningsprogramma moet open staan voor aanvragen van publieke en private mediapartijen en is in de eerste plaats gericht op het betalen van de structurele kosten van mediapartijen. Daarnaast kan het programma ook projecten bekostigen.
Proefdraaien binnen gemeenten
De coalitie wil proefdraaien met de actiepunten in een aantal gemeenten die al een stap hebben gezet in de brede samenwerking. Dit kan leiden tot een verdere uitwerking van de gezamenlijke uitgangspunten en best practices, zodat meer gemeenten ermee aan de slag kunnen.
Geef een reactie