Eerlijke informatie is het fundament van onze lokale democratische besluitvorming. Maar wat als feiten en meningen onbewust, of vooral bewust door elkaar gaan lopen? In dit blog gaat het om de rol van de raad en hoe mis- en desinformatie kan worden herkend en meegewogen.
De gemeenteraad wil zich laten informeren over een belangrijk en actueel thema. Vraagt aan het college of de griffie een informatiebijeenkomst te organiseren. Dat is gemakkelijker gevraagd, dan georganiseerd.
Feiten en meningen
Gaat het om een puur technische toelichting, of wordt het een opiniërende bijeenkomst? Is deze openbaar, zijn inwoners welkom? Mogen zij ook hun mening geven? Welke (externe) experts worden uitgenodigd en vindt iedereen die betrouwbaar? Is er ook ruimte voor kritische inbreng of afwijkende geluiden?
In een tijd waarin mis- en desinformatie steeds vaker het publieke debat bepalen, is het voor de gemeenteraad cruciaal feiten en meningen te scheiden. Bovendien roept dit de vraag op of de raad zelf medeverantwoordelijk is voor het bewaken van juiste en betrouwbare informatie.
Mis- en desinformatie
De termen misinformatie en desinformatie worden vaak door elkaar gebruikt. Misinformatie is onjuiste of misleidende informatie die verspreid wordt zonder de intentie van misleiding. Dit kan simpelweg komen door gebrekkige kennis, haast of slordigheid. Desinformatie daarentegen wordt bewust verspreid om te manipuleren of politiek te framen.
Raadsfracties brengen informatie op een manier die hun eigen standpunt versterkt of dat van de tegenstander ondermijnt. Denk hierbij aan selectief gebruik van statistiek, het weglaten van relevante context of het verzwijgen van ongemakkelijke feiten. Toch vertegenwoordigen raadsfracties ook het algemeen belang: de raad neemt als bestuursorgaan weloverwogen besluiten in ieders belang.
Op het randje?
In de discussie over de komst van windmolens worden vaak milieueffecten en mogelijke overlast besproken. Fracties die voor het park zijn benadrukken alleen de positieve effecten voor het klimaat, terwijl fracties die tegen zijn benadrukken de gezondheidsrisico’s. Als niet alle feiten worden belicht, dan raken inwoners verward en groeit het wantrouwen.
Ander voorbeeld: de raad besluit tot renovatie van een verouderde woonwijk. Sommige fracties beweren dat de plannen peperduur zijn en inwoners van sociale huurwoningen massaal moeten verhuizen, terwijl andere fracties beweren dat de renovatie iedereen ten goede komt en iedereen kan blijven. Inwoners weten niet wat klopt en voelen zich onzeker.
Oppositie ontevreden
Stel dat de lokale oppositie ontevreden is over een voorgesteld veiligheids- of accommodatieplan van het college. Zij vinden de voorstellen eenzijdig en menen dat B&W naar een vooraf bedachte oplossing toeschrijft. Ze besluiten een openbare informatiebijeenkomst te organiseren in het gemeentehuis, waar vooral experts en belanghebbenden aan het woord komen die kritisch zijn over het plan.
Wanneer is dit desinformatie? Als er sprake is van een bewuste strategie om onvolledige of verdraaide informatie te verstrekken met als doel het publieke debat te manipuleren.
Het gebruik van het gemeentehuis kan de schijn wekken dat het een officiële gemeentelijke bijeenkomst is en niet een bijeenkomst van politieke partijen. Hierdoor kunnen inwoners de indruk krijgen dat het college de informatie onderschrijft.
Verantwoordelijkheid en controle
Het is voor inwoners essentieel dat zij kunnen vertrouwen op de afwegingen die hun volksvertegenwoordigers maken. Wanneer onjuiste of onvolledige informatie de besluitvorming stuurt, kan dit leiden tot wantrouwen, onvrede en polarisatie in de gemeenschap. De raad kan en moet feiten controleren en waar nodig meerdere bronnen en experts raadplegen. Essentiële stukken en achterliggende onderzoeken moeten beschikbaar zijn, zodat men alle belangen kan afwegen.
Als blijkt dat raadsleden aantoonbaar onjuiste informatie verspreiden, moet de raad hen ter verantwoording kunnen roepen, bijvoorbeeld in een openbaar debat. Lokale media en betrokken inwoners spelen een cruciale rol in het controleren van gemeentelijke informatie.
Zij kunnen raadsleden wijzen op onjuistheden of onvolledigheden en zo bijdragen aan een scherper debat. En niet in de laatste plaats kan de griffie helpen bij het objectief en evenwichtig samenstellen van raadsinformatie.
Kompas lokale democratie
De gemeenteraad heeft een belangrijke verantwoordelijkheid ten opzichte van zijn inwoners. Hoewel misinformatie niet altijd opzettelijk is, kan het wel verstrekkende gevolgen hebben voor vertrouwen en de kwaliteit van besluiten. Daarom zijn transparantie, zorgvuldige controle en openheid over bronnen en afwegingen noodzakelijk. Zo behouden burgers het vertrouwen in hun lokale bestuur en blijft de gemeenteraad het kompas van de lokale democratie.
Geef een reactie