Coronavirus heeft brede impact op gemeenten

De maatregelen tegen het coronavirus hebben voor gemeenten impact op onder meer de dienstverlening, besluitvorming, veiligheid, hulp aan ondernemers en de viering van Koningsdag. Een update van de laatste ontwikkelingen.

Gemeenten kregen zondag opdracht tot het handhaven en coördineren van de maatregelen van het kabinet. Dit ging om noodopvang voor kinderen van ouders in cruciale beroepen en sluiting van horeca en andere gelegenheden. Wat gebeurde er daarna?

Dienstverlening

Gemeenten passen hun dienstverlening aan en houden inwoners via een informatiepagina op de hoogte. Over het algemeen is het credo dat de dienstverlening zoveel mogelijk doorgang vindt, al dan niet telefonisch, digitaal, met aangepaste openingstijden of alleen op afspraak. De meeste ambtenaren werken thuis, huisbezoeken en veel fysieke afspraken gaan niet door.

Op veel plekken worden extra maatregelen getroffen. In Heerlen heeft dat bijvoorbeeld gevolgen voor huwelijksvoltrekkingen. Gratis huwelijken zijn tot en met 6 april niet mogelijk, alleen in uitzonderlijke gevallen staat de balie hiervoor open. Uitstel is ook de lijn voor betaalde huwelijken, bij uitzonderingen hierop mogen maximaal 12 mensen aanwezig zijn in het gemeentehuis. Externe locaties zoals horecagelegenheden zijn geheel taboe voor trouwerijen.

Niet zoenen

Ook Matrimonium, de vereniging voor trouwambtenaren geeft aan dat veel bruiloften in het land worden uitgesteld. De bruiloften die wel doorgaan, worden soberder, aldus bestuurslid Ilse de Zwart, trouwambtenaar in Nijkerk. ‘De bruid en de bruidegom mogen elkaar zoenen, maar bij de felicitaties doen we dat niet. We proosten met een glas, geven een hartje of een boks in de lucht, of raken elkaars ellebogen aan.’ De buitengewoon ambtenaren van de burgerlijke stand brengen geen huisbezoeken voor voorgesprekken. ‘We moeten creatief zijn. We skypen, bellen of mailen.’

Burgerzaken geldt volgens de rijksrichtlijnen als ‘noodzakelijk overheidsproces’. De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken informeert leden via haar website en deelt voorbeelden van gemeenten om de dienstverlening aan te passen en om te gaan met cruciale processen. Dat doet de NVVB ‘ter inspiratie, niet als richtlijnen’. De vereniging noemt het wel ‘van extra groot belang dat zich in de publiekshal niet te veel mensen ophouden. Door te werken op afspraak kan hierin gestuurd worden.’

Besluitvorming

In de meeste gemeenten zijn ook de vergaderingen van de raad in ieder geval uitgesteld tot na 6 april. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) krijgt veel vragen over de effecten op de besluitvorming en trekt intensief op met de Vereniging van Griffiers en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden om de ontwikkelingen bij te houden. Het ministerie van Binnenlandse Zaken adviseert vergaderingen uit te stellen.

Als een vergadering echt noodzakelijk is, dan moet deze zonder publiek doorgang vinden. De regels voor het minimale aantal aanwezigen bij het stemmen, het quorum, blijft ongewijzigd gelden. Digitale besluitvorming is wettelijk niet mogelijk.

Veiligheid

Alle 25 veiligheidsregio’s gaan dezelfde noodverordening inzetten, hebben ze gisteren afgesproken in overleg met minister Grapperhaus. Daarmee kunnen de autoriteiten overal op eenzelfde manier snel optreden tegen overtredingen, bijvoorbeeld van gedwongen sluitingen. Dat kan meteen leiden tot een geldboete. In de praktijk vullen de veiligheidsregio’s de voorschriften wel op hun eigen manier in. In de ene streek zijn markten bijvoorbeeld verboden terwijl ze elders onder voorwaarden doorgaan.

De regio’s bepaalden in overleg met minister Grapperhaus dat coffeeshops alsnog wiet en hasj mogen verkopen aan een afhaalloket. Ze moeten wel alle hygiënemaatregelen in acht nemen die zijn getroffen vanwege het coronavirus. Zo mogen er niet te veel klanten tegelijk zijn en zij moeten voldoende afstand van elkaar houden. Het besluit is genomen om de straathandel voor wiet en hasj tegen te gaan, waar veel burgemeesters zich zorgen over maakten.

Hulp aan zelfstandigen

Dinsdagmiddag kondigde het kabinet extra ondersteuning aan voor ondernemers, ook voor zelfstandigen. Het budget begint bij 250 miljoen euro en kan de komende maanden in de miljarden lopen. Gemeenten moeten het geld verdelen. ‘Het kabinet stelt een tijdelijke, versoepelde regeling in om zelfstandig ondernemers, waaronder zzp’ers, te ondersteunen zodat zij hun bedrijf kunnen voortzetten. De regeling wordt uitgevoerd door gemeenten,’ aldus de aankondiging.

Koningsdag

De viering van Koningsdag in Maastricht is geschrapt. Hoewel Koningsdag pas plaatsvindt op 27 april, hebben de huidige maatregelen een zo grote impact op de voorbereidingen, dat het programma niet gerealiseerd kan worden zoals beoogd, laat de gemeente weten. De ruim 300 Oranjeverenigingen gaan onderzoeken hoe zij een lokaal en veilig alternatief kunnen vinden voor de viering.

Binnenkort organiseert de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen een virtuele brainstormsessie om te bekijken wat wél kan. De organisatie raadt vieringen zoals koningsnacht af, net als braderieën, grote feesttenten met artiesten en manifestaties van meer dan honderd man. De huidige beperkende maatregelen gelden vooralsnog tot 6 april.