Opinie Crisis blijft als het alleen over geld gaat

Onderwerpen als begrotingen, kostprijs, dekkingsgraad, declaraties en dergelijke beheersen onze managementagenda volledig. Er is ook behoefte aan een stip op de horizon.

– Column –

Binnenkort is het vijf jaar geleden dat de Amerikaanse bank Lehman Brothers met een donderend geraas omviel, en dat wij als belastingbetalers diep in de collectieve buidel moesten tasten om ons financiële systeem overeind te houden. In feite het begin van een periode die we nu al een jaar of vijf als crisis typeren. Wat eigenlijk heel sluipend is begonnen. Heel geleidelijk. Ga maar eens terug in de geschiedenis.

Enkele dagen vóór die val van Lehman Brothers gaf een toen glunderende minister van Financiën de vaderlandse pers inzage in zijn zonnige rijksbegroting. Zoals dat door onze Haagse policiti – met serieuze gezichten – werd beloofd: na het ‘zuur’ van de afgelopen jaren zou het ‘zoet’ dan eindelijk binnen handbereik liggen. Jawel!

Inmiddels weet iedereen wel dat dit toch nét iets anders is gelopen, to put it mildly. Want dat beloofde ‘zoet’ van Balkenende IV laat zeer waarschijnlijk nog wel even op zich wachten. Zwartkijkers beweren zelfs dat het ergste nog moet komen. Interessant is dus de vraag wat er sindsdien allemaal is veranderd. Niet zozeer aan symtoombestrijding, maar aan het échte fundament van ons systeem.

Wijzigingen
Dat begon op zich heel goed: frequent was vlak na dat donkere najaar van 2008 de bekende uitspraak never waste a good crisis te horen. Vanuit de ambitie om een paar fundamentele wijzigingen door te voeren. Aan het systeem als zodanig wel te verstaan, want na iedere crisis ontstaan een vernieuwing, dat is een wetmatigheid. Niet zo vreemd dus om dan nu – een half decennium later – de balans eens op te maken. Van wat die systeemwijzigingen dan zijn geweest en – interessanter – wat dat dan at the end heeft opgeleverd. Waar we dan nu staan en vooral hoe we er dan bij staan. Ons elan. Onze spirit. Ons vertrouwen in de toekomst.

Met name op dat laatste terrein wringt de schoen behoorlijk. Gedreven door de matige staat van onze overheidsfinanciën laten we ons sindsdien domineren door rekenmeesters en rekensommen: geld lijkt nog de enige parameter te zijn. Onderwerpen als begrotingen, kostprijs, dekkingsgraad, declarabiliteit en dergelijke beheersen onze managementagenda volledig. En zijn daarmee dus leidend. Op zich niks mis mee. Dat spreekt mij als bedrijfseconoom aan, maar het is slecht één kant van de bekende medaille.

Iedereen die zich een beetje heeft verdiept in veranderkunde weet dat je er met een burning platform alleen niet bent. Dat is écht een doodlopende weg! Er is – heel begrijpelijk – ook behoefte aan een stip op de horizon. Aan een wenkend perspectief. Dat energie geeft en mensen inspireert. Om daar met z’n allen de schouders onder te zetten. Op weg naar dat beloofde land dus. Waarbij je ook de offers – de pijn als het ware – kunt rechtvaardigen die nodig zijn om daar te komen.

Toekomstbeeld
Uiteraard is het ingewikkeld om dat toekomstbeeld te schetsen: niemand kan in een glazen bol kijken. Om die reden moet de politiek ook niet alleen aan de slag gaan met het inzichtelijk maken van de sense of excitement op die verschillende terreinen: haal daar toonaangevende sleutelpersonen bij uit de wereld van wetenschap, bedrijfsleven of publiek/maatschappelijke organisaties. Mensen die een visie hebben op dat betreffende vraagstuk. En ontwikkel die toekomstbeelden dan samen met hén. Waarbij je als politiek de regie over het proces voert, maar wél in cocreatie!

Zo sla je twee vliegen in één klap: je maakt gebruik van hun inzichten en toekomstbeelden én je zorgt voor commitment en draagvlak.

Het zou dus helemaal niet zo gek zijn om zo een échte draai te geven aan deze crisis. Zo creëer je immers weer nieuwe energie. Want we weten het toch allemaal: als je stuurt op trots, op waardering en erkenning, dan zul je zien dat de hoofdjes omhoog gaan en de ruggen weer gerecht worden. Weg dus met dat verstikkende pessimisme. Dat mensen er weer zin in krijgen. Alleen zo krijg je iedereen weer mee!