Vijf adviezen voor nieuwe gemeenteraden

De belangrijkste vraag voor raadsleden is: waarom spreken we over dit onderwerp? “Een beter debat vraagt ook een heel andere ambtelijke voorbereiding.”

Debatkenner John Bijl zit zo vaak op de publieke tribune tijdens gemeenteraadsvergaderingen dat hij wel een boek kan schrijven over zijn kijk op de zaak. Dat heeft hij dan ook gedaan met De Mystery Burger, een bundeling observaties in alle delen van het land en dat in combinatie met een vaak scherpe toelichting. Zo komt de gespreksleider, trainer en publicist tot vijf adviezen voor raadsleden:

• Kies een goede agendacommissie
  
  Waarom praten we over dit onderwerp? Dat zou vaak de vraag moeten zijn, vindt Bijl. Vanaf de tribune bij gemeenteraadsvergaderingen kon de schrijver van het boek bijvoorbeeld genieten van een urenlange discussie over dikke, ambtelijke nota’s “zonder politieke issues!” Het wel of niet verlenen van een subsidie – wat dan het enige, echte issue voor raadsleden was – bleek eerder zelfs afgehamerd.

Het advies is de wethouder en ambtenaren scherp te houden dat je als raadslid aan de voorkant van het proces betrokken moet worden.

• Werk aan geduld
  
  “Verdiep je eerst in de materie voordat je met ideeën komt”, zegt Bijl. Wat helpt is op voorhand je principes onder woorden te brengen. Vanuit die leidende principes kan je vervolgens tot concrete oordelen komen. Ze vormen immers de basis voor jouw rol als raadslid. “In de eerste plaats gaat het niet over het wat, maar over het waarom.”

Het advies is telkens heen en weer te gaan van de visie naar de concrete kwestie, en weer terug.

• Leer spreken
  
  Het is een vak, dat spreken in het openbaar. Te vaak ziet Bijl nog raadsleden van hun papier oplezen wat ze vinden. Dat helpt niet mee aan een levendig debat, net als de vaak dikke pakken papier waarmee wordt gewerkt. “Een beter debat vraagt ook een heel andere ambtelijke voorbereiding.”

Het advies is dat vak serieus te nemen.

• Reageer op elkaar
  
  Alleen al de opstelling van de gemeenteraden en colleges zorgen voor weinig verheffende bijeenkomsten. Colleges zitten nog steeds vaak aan het hoofd van een tafel of op een soort podium voor en zelfs boven de raadsleden. Hierdoor gebeurt waarvan Bijl niet vrolijk wordt: debatten verworden tot een gelegenheid de wethouders vragen te stellen. Dit terwijl het juist de bedoeling is ook met elkaar in debat te gaan.

Het advies is elkaar als gemeenteraad ook werkelijk als het hoogste orgaan te zien.

• Kies voor scherpe debatten
  
  “Juist een scherp debat leidt tot vertrouwen van inwoners“, stelt de publicist. Wel is het dan van het allergrootste belang persoonlijk goed met elkaar om te gaan. “Op die manier kan je het inhoudelijk hartstochtelijk met elkaar oneens zijn, wat ik ook heb meegemaakt toen ik zelf nog raadslid was.”

Het advies is hard op de bal te spelen vanuit je eigen principes.

Dualisme

Goed. Het kan beter, roept Bijl vanaf de tribune, maar is het dualisme ging obstakel voor die betere manier van debatteren? “Nee”, is het antwoord. “Het geheugen van critici op het dualisme is heel kort. Wie als raadslid kaders wil stellen, kan dat nu veel beter doen.”