• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • Centric
    • Kader Group
    • Segment
    • TAUW
    • Sdu VIND
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Open overheid: van wettelijk kwaad naar kernwaarde

22 juni 2017 door Redactie Gemeente.nu

Het is van cruciaal belang dat de ontwikkeling naar meer openheid en verregaande transparantie door de overheid als een kans wordt gezien in plaats van als een bedreiging. In een democratie willen wij wel zien hoe de worst wordt gemaakt.

  • Auteurs: Marco Vonk en Mark Plekker

Al weken onderhandelen onze volksvertegenwoordigers achter gesloten deuren over het formeren van een nieuwe regering. Lichtpunten van transparantie zijn de expliciete uitsluitingen die de informateur op papier liet zetten. Dan was dat in ieder geval duidelijk. Terwijl de samenleving schreeuwt om transparantie en toegankelijkheid blijft voor het overige in deze fase van de formatie volstrekt onduidelijk of en hoe onze nieuwe regering tot stand komt.

Vorig jaar kreeg deze maatschappelijke roep om transparantie en openheid juist een belangrijke impuls. Op 16 april nam de Tweede Kamer de Wet open overheid (Woo) aan. De Woo is de beoogde opvolger van de Wet Openbaarheid bestuur (Wob) uit 1980. De wet is een steun in de rug voor meer transparantie in het publieke domein, maar stuit op weerstand, zowel in de Eerste Kamer als in organisaties die met de wet te maken krijgen.

Uitgangspunt van de nieuwe wet is dat openbaarheid geen gunst is, maar een algemeen recht. De focus binnen de wet ligt op het actief ontsluiten van informatie door de overheid en veel semi-overheidsorganisaties. De Eerste Kamer heeft de wet nog niet aangenomen, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft zich uitgesproken tegen de voorgestelde uitvoering van de wet en interne adviesbureau van de rijksoverheid ABDTOPconsult heeft geconstateerd dat de wet “niet uitvoerbaar (is) en tot hoge extra kosten leidt”. Op dit moment loopt een vervolgonderzoek over de gevolgen van de wet voor lagere overheden.

Toch is er meer dan voldoende aanleiding voor publieke organisaties om zich nu al te bezinnen op de toenemende vraag naar transparantie. Wacht niet op de wet. Het doel van de wet, “overheden en semi-overheden transparanter te maken, om (…) de democratische rechtsstaat, de burger, het bestuur en de economische ontwikkeling beter te dienen“, wordt op zichzelf breed onderschreven, zowel door criticasters van de wet als door belanghebbenden.

Er is daarom geen enkele reden te wachten op het formeel vaststellen van deze wet door de Eerste Kamer. Vanwege het breed gedeelde belang dat nu al aan transparantie wordt toegekend, kunnen organisaties nu al werken aan een meer proactieve houding bij het ontsluiten van informatie. Dat is een logische en wenselijke stap.

Waarom nu al werken aan meer transparantie?
Sunshine is the best disinfectant. Openheid draagt bij aan de kwaliteit van het proces. In veel gevallen zijn beraadslagingen die men liever niet openbaar ziet worden ook contraproductief. Terecht schrijven de initiatiefnemers van de wet in de memorie van toelichting: “De visie van Bismarck, volgens welke de burger niet moet willen zien hoe worsten en wetten gemaakt worden, is onverenigbaar met de moderne democratische rechtsstaat. In het openbaar bestuur gaat het er juist wél om hoe een worst gemaakt wordt”.

Procesmatige correctheid en vormelijkheid zouden daarom geen verplichting aan het einde van een procedure moeten zijn, maar kenmerkende aspecten binnen ieder proces. Ambtelijke opvattingen en oordelen die niet in de openbaarheid mogen komen zijn vrijblijvend, gemakkelijk. Ze brengen het risico met zich mee de relatie tussen overheid en burger te verharden en het vertrouwen in de democratie te beschadigen. Transparantie en een breed gedragen cultuur van openheid zijn daarentegen de meest effectieve wapens tegen de hedendaagse populistische argwaan en de bijbehorende “alternatieve” feiten.

Het wetsvoorstel Wet open overheid lijkt dan wel omstreden, maar de bedoeling er van sluit juist goed aan op de maatschappelijke roep naar openheid. De praktische bezwaren en zorgen vanuit de hoek van de VNG en overheidsadviseurs zijn gebaseerd op een achterhaald idee van verslaglegging, dossiervorming en archivering. Openheid wordt de nieuwe norm en de overheid doet er goed aan hier nu al op in te spelen. De overheid, en dan met name de gemeenten, moeten niet achter de feiten aanlopen maar juist het voortouw nemen. Lokaal bestuur heeft veel belang bij transparantie. Juist omdat deze bestuursvorm het meest nabij voelt voor burgers staat.

Ook andere sectoren, denk aan de gezondheidszorg, hebben baat bij een pro-actieve verkenning van meer transparantie en openheid in het dagelijks werk. In een poging gehoor te geven aan deze wens tot transparantie heeft de Inspectie voor de Volksgezondheid aangekondigd alle onderzoeken met ingang van 1 januari 2018 openbaar te maken. Dat heeft een stimulerende werking op het zoeken naar meer transparantie vooraf in het dagelijks werk van instellingen die de inspectie controleert.

Beoogde cultuur
Transparantie vergroot niet alleen het draagvlak, het vertrouwen en de mogelijkheden tot productieve samenwerking, maar draagt ook bij aan een fundamenteel gelijkwaardige relatie tussen de overheid en haar onderdanen. Transparantie wordt in toenemende mate een way of life voor publieke organisaties. Transparantie verandert het denken van overheidsmedewerkers over betrokkenen bij het overheidsbeleid en overheidsbeslissingen. De overheid kan en moet op dit vlak de eerste stap zetten – zonder daarmee de zorgvuldigheid uit het oog te verliezen. De kracht van de lokale democratie is af te meten aan de mate van transparantie waarmee de gemeentelijke organisatie haar diensten aanbiedt aan burgers en bedrijven.

Wat kan dit betekenen?
In de slotbeschouwing bij hun impactanalyse vragen de adviseurs van ABDTOP-consultants zich af “of het wetgevingsinstrument in deze fase het geschikte instrument is”.
Dit is een terecht punt. Hoewel wetgeving een steun in de rug kan zijn voor cultuurverandering, is wetgeving noch een noodzakelijke voorwaarde, noch een garantie voor het succesvol bewerkstelligen van de beoogde omslag in denken en werken. Een proactieve houding en het eigenhandig streven naar een cultuuromslag bieden op dit vlak meer houvast.

Het is van cruciaal belang dat de ontwikkeling naar meer openheid en verregaande transparantie door de overheid als een kans wordt gezien in plaats van als een bedreiging. Dit vergt een aanzienlijke cultuuromslag. Om de benodigde cultuuromslag te bewerkstelligen adviseren deze laatste om gebruik te maken van een stapsgewijze aanpak, met pilotprojecten en concrete maatregelen binnen organisaties, om zo in kaart te brengen wat daadwerkelijk bijdraagt aan de beoogde doelstelling. Dat is veel te voorzichtig en dreigt te leiden tot het vastklampen aan een achterhaalde, paternalistische en op termijn schadelijke gewoonte van geheimzinnigheid en overbodige vertrouwelijkheid.

Over negen maanden zijn er verkiezingen voor de gemeenteraad. Daarbij draait het altijd om nabijheid en toegankelijkheid van de overheid op lokaal niveau. Er is geen enkele reden om te wachten. Want inwoners willen morgen weten hoe de worst om de hoek wordt gemaakt. Wet of geen wet.

Over de auteurs: Marco Vonk en Mark Plekker zijn politicoloog en werken als respectievelijk organisatie-adviseur en communicatie-adviseur

 

 

 

 

Tagged With: democratie, open overheid, transparantie, uitgelicht, Wob Filed Under: Bestuur

Reageer
Vorige artikel
‘Groningse ICT-aanbesteding valt onder gemeentelijke verantwoordelijkheid’
Volgende artikel
Toeristische samenwerking tussen hoofdstad en hofstad

Reader Interactions

GERELATEERD

Vanaf begin 2023 informatie openbaar maken vanuit de Woo

Door de Wet open overheid (Woo) moeten gemeenten bepaalde informatie actief openbaar gaan maken. Er zijn afspraken gemaakt over de implementatiestrategie en welke informatie als eerste geplaatst moet worden vanaf begin volgend jaar, zoals vergaderstukken en convenanten. Op 1 mei is de Woo gedeeltelijk ingegaan. De opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) regelt... lees verder

Wet open overheid gemeenten een kans

Opinie Wet open overheid: verplichting of kans?  

Op 1 mei is de Wet open overheid (Woo) in werking getreden. Een initiatiefwet met als doel meer overheidsinformatie openbaar te maken. Lokale overheden kunnen de nieuwe Woo beter niet zien als de zoveelste verplichting, maar als een kans: om taken effectiever uit te voeren, en om het vertrouwen in de gemeente te ondersteunen. Meest... lees verder

Woo vervangt Wob

Op 1 mei is de Wet open overheid (Woo) gedeeltelijk ingegaan. Het is de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en regelt het recht van burgers op informatie van de overheid. Een belangrijk verschil met de Wob is dat, naast informatieverstrekking op verzoek, overheidsorganisaties ook verplicht zelf informatie openbaar moeten maken. Al gaat... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

GEMEENTEVACATURES

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Weerstand voorkomen bij asielopvang: ‘Informeer tijdig en luister’

11 december 2023

visualisatie nieuwbouwproject

Tips om inwoners meer te betrekken bij bouwplannen

11 december 2023

opvang Ter Apel weer overvol

Van der Burg: ‘opvang asielzoekers op Defensielocaties’

8 december 2023

‘Met klem’ beroep op gemeenten voor asielopvang na inspecties

7 december 2023

Geld voor 9 gemeenten om winkelgebied aan te pakken

7 december 2023

GEMEENTE.NU PARTNERS

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Opinie Standaardisatie nodig om Common Ground van de grond te krijgen
  • Centric

Opinie Standaardisatie nodig om Common Ground van de grond te krijgen

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Opinie Common Ground moet breder gedragen worden
  • Centric

Opinie Common Ground moet breder gedragen worden

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld
  • Segment

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld

Risico’s en kansen van Common Ground
  • Centric

Risico’s en kansen van Common Ground

Maak medewerkers bewust van cybersecurity
  • Centric

Maak medewerkers bewust van cybersecurity

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’
  • Centric

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties
  • Centric

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten
  • Centric

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 
  • Centric

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground
  • Centric

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes
  • Centric

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen
  • Centric

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?
  • Centric

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie
  • Segment

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam
  • Centric

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren
  • Centric

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert
  • Centric

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving
  • Segment

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’
  • Centric

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden
  • Centric

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector
  • Segment

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart
  • Centric

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’
  • Centric

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten
  • Segment

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal
  • Centric

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel
  • Segment

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel

Met de Meetfiets de gemeente in
  • Centric

Met de Meetfiets de gemeente in

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar
  • Centric

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT
  • Centric

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente
  • Centric

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg
  • Centric

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg

Provinciale Reservepool met stembureauleden
  • Segment

Provinciale Reservepool met stembureauleden

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers
  • Centric

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen
  • Segment

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen

Diplomastelsel Burgerzaken verandert
  • Segment

Diplomastelsel Burgerzaken verandert

Masterclasses informatiebeveiliging
  • Segment

Masterclasses informatiebeveiliging

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!
  • Segment

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?
  • Segment

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap
  • Centric

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet
  • Centric

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?
  • Segment

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud
  • Centric

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Online training agressie voorkomen: kan dat?
  • Segment

Online training agressie voorkomen: kan dat?

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021
  • Centric

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig
  • Segment

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS
  • Centric

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik
  • Centric

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening
  • Centric

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet
  • Centric

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet

Eric Gubbels over online leren in coronatijd
  • Segment

Eric Gubbels over online leren in coronatijd

Digitale handhaving in het sociaal domein
  • Centric

Digitale handhaving in het sociaal domein

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid
  • Segment

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer
  • Centric

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers
  • Segment

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers

De Virtuele Inloopavond
  • Centric

De Virtuele Inloopavond

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt
  • Centric

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij
  • Segment

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

Centric publiceert publieksverslag 2019
  • Centric

Centric publiceert publieksverslag 2019

Schuldenproblematiek door de coronacrisis
  • Segment

Schuldenproblematiek door de coronacrisis

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

Het laatste nieuws van
Gemeente.nu in je mail?

×