Na twaalf en een half jaar lokale overheid – als ambtenaar, griffier en raadslid – kent Sjors Heerdink alle aspecten van de gemeentelijke organisatie en het politieke spel. Met concrete ideeën wil hij die ervaring inzetten voor vernieuwing.
“De participatiemaatschappij is al lang geen abstract begrip meer”, concludeert Heerdink. “De veranderingen in het sociaal domein, de aanloop naar de Omgevingswet: het zet de lokale overheid in een andere rol ten opzichte van de burger. Daar moet iedereen aan wennen. Ik ben ervan overtuigd dat gemeenten elkaar daarbij kunnen helpen. Ik constateer dat in verschillende gemeenten al ontzettend veel wordt gedaan om maatschappelijke initiatieven te ondersteunen. Zo blijft het aantal vrijwilligersorganisaties groeien. Ik zie ook dat de lokale overheid meer afstand neemt en initiatieven soms niet van de grond komen of voortijdig stranden. Burgers kennen de weg niet zo goed of staan argwanend tegenover politiek en overheid. De positie van de ambtenaar aan de andere kant van de tafel is ook niet altijd te benijden. De burger vraagt zich af: ondersteunt hij het maatschappelijk initiatief of is hij de vergunningverstrekker?”
Koppeling
Ideeënman als hij is, is Heerdink gaan nadenken hoe ambtenaren geholpen kunnen worden om op zoek te gaan naar die nieuwe rol voor hun organisatie. “Door alle betrokkenen bij een maatschappelijk initiatief steviger in positie te brengen, kunnen we een betere koppeling maken tussen de participatiemaatschappij en de representatieve democratie.” Het idee is in feite simpel. “Zet ambtenaren met kennis van zaken in op maatschappelijk initiatieven in andere gemeenten. Blijf niet binnen je eigen gemeentegrenzen. Dat neemt ook de eerder genoemde ‘tweepettenargwaan’ bij de burger weg. Minstens zo belangrijk is de kwaliteitsimpuls die het zal geven aan het initiatief en aan de ambtelijk medewerker. Hoe vaak komt het niet voor dat een kansrijk initiatief niet goed van de grond komt, omdat de initiatiefnemers niet over alle benodigde kennis beschikken. En hoe mooi zou het zijn om de juiste ambtelijke ondersteuning aan zo’n initiatief te koppelen. Los van gemeentegrenzen.”
Meerwaarde
Dit klinkt zo logisch dat het bijna raar is dat het nog geen dagelijkse praktijk is. “Het uitwisselen van ambtenaren gebeurt te weinig, al wordt er heel wat kennis en ervaring gedeeld. Als het al gebeurt is dat gemotiveerd vanuit personeelsbeleid, bijvoorbeeld als iemand boventallig is. Maar zelden uit het idee van meerwaarde en van elkaar leren. Dat is jammer, want het matchen van initiatieven aan specifieke kennis van mensen levert enorm veel op. Voor de initiatieven zelf, die professionele en onafhankelijke ondersteuning krijgen. Voor de betreffende ambtenaren, die daarmee ervaring kunnen opbouwen in het werken in de gekantelde gemeentelijke organisatie. Voor de lokale overheid zelf, die zich daarmee veel meer kan laten zien in de samenleving. En naast dat alles zit er ook financieel voordeel aan: hoe vaak worden er nu niet allerlei externe deskundigen ingehuurd om een bepaald initiatief te ondersteunen of ambtelijk medewerkers te trainen. Met ‘eigen’ mensen, maak je ondersteuning én training een stuk betaalbaarder.”
Participatienetwerk
Doel van de pilot Uitwisseling ambtelijke expertise ter ondersteuning van maatschappelijke initiatieven is het bouwen van een digitaal platform, het Participatienetwerk, waarop gemeenten, maatschappelijke initiatiefnemers en ambtenaren elkaar kunnen vinden. Sjors Heerdink: “Hoe groter de groep, hoe beter de matches. Ik ben ervan overtuigd dat dit gaat werken en dat we hiermee die zinvolle koppeling tussen de representatieve democratie en participatiemaatschappij een flinke zet in de rug kunnen geven.”
In het kader van de Digitale Agenda 2020 is dit artikel onderdeel van een serie waarin gemeenten/organisaties vertellen over hoe zij denken over, en samen met andere gemeenten aan de slag gaan met, innoveren in dienstverlening en informatievoorziening. De Pilotstarter is het digitale platform voor het delen van en samenwerken aan ideeën om de gemeentelijke informatievoorziening te vernieuwen.
