Veel nieuwe wethouders treden aan, blakend van zelfvertrouwen. Maar weten ze waar ze aan beginnen?
De verkiezingen zijn geweest. De coalitie onderhandelingsuitkomsten staan er. De opgetuigde klinken als “innovatief businesshart” in de vaart der volken of als “iedereen moet meedoen” als tintje van de participatiemaatschappij.
De nieuwe wethouder?
Van de een op de andere dag een mooie kamer met secretaresse. Met de gedachte behept dat een politiek bestuurder beschikt over een dienende en uitvoerende ambtenarenorganisatie. Glamour vervaagt snel als de kersverse wethouder denkt antwoord te moeten geven op de vraag: “hoe de kiezers tevreden te stellen en tegelijk uitvoering te geven aan de kersverse bestuursafspraken”. Een ouderwetse opvatting in een netwerksamenleving waar elke inwoner zelf zijn zaakjes regelt via social media. Het idee van een overheid komt zelden nog bij deze onderdaan op. Laat staan dat deze zich laat voorschrijven hoe de toekomstige wereld in elkaar zit.
Wat begint als zelfverzekerdheid vervalt al snel tot vertwijfeling. Nu wethouders niet meer beschikken over een eigen “machtscockpit” dienen ze van een andere markten thuis te zijn. Laten we eens een paar cruciale eigenschappen nalopen.
De wethouder van straks zit anders in elkaar
Voorop staat dat leiding dient te worden gegeven. Visie, scherpte, slagvaardigheid en doelgerichtheid zijn daarbij de competenties. Dan kunnen verbinden waarbij te denken valt aan creëren van draagvlak en consensus. Een beetje managementervaring is ook handig om besluiten op rationeel, doordachte en weloverwogen te nemen. Bovenal dient in een regisserende gemeente de wethouder kunnen ‘ambassaderen’. Daarvoor zijn zaken als flinke externe gerichtheid, werken aan persoonlijke populariteit, menselijk zijn en vooral bekend zijn in de samenleving doorslaggevend.
Neem van mij aan dat dit soort witte raven die dit allemaal in huis hebben niet voorhanden zijn.
Gemeenteraad ga eisen stellen
Laten we wel zijn. Het lijkt me niet in het belang van de gemeente dat een kwart van de wethouders sneuvelt. Dus eisen stellen mag best. Volgens mij te beginnen door op voorhand voor de verschillende leden van het te vormen college profielschetsen op te stellen. En wel zo dat de hiervoor benoemde eigenschappen voorhanden zijn.
Gelukkig mag tegenwoordig buiten de gemeente geworven worden. Het komt daarbij aan op een gemeenteraad die dit afdwingt. Collegeleden zijn geen vrienden. Maak daar maar eens een hecht team met goede persoonlijke verhoudingen van. De spil hierbij is de burgemeester.
Rol burgemeester
Zo zijn we bij het profiel van de burgemeester. Minstens moet dit een dienende leider zijn die bij zichzelf de weg “naar binnen” al een keer is ingeslagen. Iemand die stevig in zijn of haar schoenen staat. Forse zelfkennis is nodig waarbij de burgemeester bereid is om eigen “zwaktes” en “beperkingen” te erkennen. Waarom? Keer op keer de met compassie en empathie confrontaties durven aangaan met emoties die ten grondslag liggen aan gedrag is niet iedereen van nature gegeven. Mocht dit er niet inzitten dan is er volop deskundige ondersteuning in te huren.
De tijd dat de gemeente het bepaalde is voorbij. Democratie speelt zich af buiten het gemeentehuis. Het succes van de huidige wethouder is samen smeden van de kracht van de samenleving met politieke ambities.
