De wens om zo min mogelijk ambtenaren in te zetten, doet de vakkundigheid bij de overheid geen goed. Juist ambtenaren met voldoende kennis en tijd zorgen voor tevreden inwoners.
Voor politici is het aantrekkelijk om, liefst zo zichtbaar mogelijk, zaken aan te pakken. Met grote problemen is het goed scoren. Minder aantrekkelijk is het om kleine onzichtbare problemen op te lossen. De afgelopen decennia zijn veel grote problemen ontstaan, dan wel gecreëerd, waar we nu mee moeten dealen.
We zijn daarnaast ook nog eens veeleisend en zijn overtuigd dat we het zelf allemaal wel weten. Dat geldt niet alleen voor sommige landelijke politici maar ook lokaal, voor raadsleden. Ambtenaren zijn overbodig, of we moeten er vooral zo min mogelijk hebben, is dan het motto. Alleen, zitten we nu niet met de gebakken peren? Juist omdat we zo min mogelijk ambtenaren willen hebben voor steeds complexere opgaven.
Geen benul
Of de aantallen ambtenaren toereikend zijn, zal verschillen tussen gemeenten. Maar wat je op veel plekken tegenkomt, zijn ambtenaren die nauwelijks nog benul hebben van hoe een gemeente wordt bestuurd. Hoezo gemeenteraad? De wethouder is toch de baas?
Voor die lokale politici geldt hetzelfde. Niet elk raadslid kent precies het verschil tussen een motie en een initiatief raadsvoorstel. Landelijk is het niet veel anders, ook voor menig Kamerlid zijn de instrumenten niet altijd meer duidelijk. Kortom een drainage aan kennis lijkt zich te hebben voorgedaan. Maakt niet uit, we besluiten toch zelf, is hierbij de teneur.
Lesje bestuurlijk Nederland
Maar als raadslid wil je zaken voor je gemeente voor elkaar krijgen. Dat kun je niet alleen. Je hebt mederaadsleden nodig en, naast het college, zeker óók gekwalificeerde ambtenaren. Ambtenaren die naast goede inhoudelijke kennis van het vakgebied ook enig benul hebben van hun rol als ambtenaar. Lang geleden kreeg elke ambtenaar een opleiding in wat het betekent om de publieke zaak te dienen bij de Bestuursacademie. Een lesje bestuurlijk Nederland.
En je scoort er niet mee in de media, maar inwoners waarderen het als ze naar tevredenheid worden geholpen. Bij het aanvragen van bijstand, of straks met de omgevingsvergunning, maar ook met diensten als het ophalen van afval. Naast het zo min mogelijk inzetten van mensen, ambtenaren dus, stijgt het aantal automatiseringssystemen snel. Maar echt niet iedereen is hiermee even handig of wil geholpen worden door alleen maar ICT-systemen.
Tevreden inwoners
Zoals met alles in ons land, slaan we door met die automatisering. De systemen zijn steeds meer het doel in plaats van een middel, helaas. Toch schept dit ook een kans. Als gemeenteraad kun je wellicht nu wél scoren als je zegt dat de menselijke maat de boventoon moeten voeren. En dat elke ambtenaar voldoende kennis en tijd moet hebben. Om het werk vooral goed te doen. Het gros van de inwoners zal tevreden zijn – en dat zou het doel van elk raadslid mogen zijn.
Els Boers is interim-griffier en adviseur voor lokaal bestuur. Ze schreef onder meer de gratis digitale publicatie Democratie en de griffier, 2020.
De waardering voor gemeente ambtenaren is idd niet zo groot. Dat begint al met het afromen van de belastingvrije vergoeding aan de ambtenaren. De onkostenvergoeding aan Raadsleden en het college worden betaald uit de belastingvrije ruimte die een werkgever aan de ambtenaren kan geven. Zo schiet er per saldo weinig over voor wie het bedoeld is.
https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/internationaal/personeel/u_bent_niet_in_nederland_gevestigd_loonheffingen_inhouden/als_u_loonheffingen_gaat_inhouden/loonheffingen_aangeven_en_betalen/vergoedingen_en_verstrekkingen_en_terbeschikkingstellingen