• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • NIEUW Raadsledennieuws
    • Participatie
    • Samenwerking
  • Partners
    • Wagner
    • Centric
    • Loyalis
    • OSR juridische opleidingen
    • Segment
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Opinie Ollongrens gerommel rond de federatiegemeente

6 januari 2021 door Rob de Greef

Federatiegemeente en Ollongren

Een experiment met de federatiegemeente in Noord-Brabant ging niet door, na onder andere een brief van de minister. In de daaropvolgende Thorbecke-lezing zei diezelfde minister Ollongren van BZK experimenten met de federatiegemeente niet te willen blokkeren. Anderhalf jaar later zit er nog steeds geen schot in de zaak.

Eind 2018 schreef ik op deze site over het sneuvelen van de federatiegemeente door besluiteloosheid bij de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Maar papier is geduldig, en in de memorie van toelichting bij de nieuwste begroting van het ministerie staat dat de minister nieuwe concepten zoals de federatiegemeente verder wil uitwerken, waarna bezien wordt of wetswijziging nodig is.

Hoop voor experiment

Het leidde tot een oproep aan gemeenten om zich te melden voor experimenten. Er lijken zelfs geïnteresseerden te zijn: de GroenLinks-fractie in de gemeenteraad van Wormerland wil experimenteren met een federatie met de gemeenten Oostzaan, Landsmeer en Waterland. Er lijkt dus hoop te zijn voor een experiment!

Toch is het idee van de federatiegemeente nog steeds niet uitgewerkt. Het concept zoals professor Elzinga dat eerder deze eeuw beschreef, leek vooral op een ambtelijke fusie. Terwijl het concept van de Kempengemeenten in Noord-Brabant juist uitging van een eigen democratisch gelegitimeerd bestuur op regionaal niveau. Berenschot werkte de modellen uit, maar dat rapport is nog niet openbaar gemaakt.

Vier modellen

Het rapport beschrijft vier modellen: twee waarbij er een gekozen bestuur is op regionaal niveau, en twee met een soort deelgemeenten. Uitgangspunt voor alle modellen is dat gemeentebesturen zelf vrijwillig kiezen voor de vormgeving. Op die manier wordt strijd met hoofdstuk 7 van de Grondwet voorkomen. De grondwetgever ging immers expliciet uit van de mogelijkheid dat zowel bovengemeentelijk (regionaal) als op binnengemeentelijk niveau organen zouden kunnen ontstaan met gekozen volksvertegenwoordigers.

In reactie op vragen van de VVD-fractie gaf minister Ollongren aan dat er geen vastomlijnd concept is van de federatiegemeente. De minister wil niet te veel focussen op een specifiek model. ‘Het begint bij de opgaven en de oplossingen moeten daarop aansluiten.’ Wat dit concreet betekent is een raadsel, maar het leidt in elk geval tot uitstel.

Binnen de wet

De vier varianten van Berenschot worden in de reactie teruggebracht tot twee hoofdmodellen: bovengemeentelijk en binnengemeentelijk. Beide varianten hebben volgens de minister nadelen, daarin heeft ze natuurlijk gelijk, maar ze erkent ook dat ze passen binnen de kaders van de Gemeentewet en de Grondwet.

Bij de aanstaande wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen werden opnieuw vragen gesteld rond de federatiegemeente, met name waarom er géén experimentbepaling was opgenomen. De minister kwam met een zeer nietszeggend antwoord. De ‘reden’ voor het niet opnemen van een experimentbepaling is dat zo’n bepaling nauwkeurig omschreven moet worden en dat het concept federatie onbepaald is.

Minister blokkeert

Hier belanden we in Catch 22-gebied, oftewel een paradoxale situatie waaruit niet te ontsnappen valt. De minister wil niet te concreet worden, maar experimenten moeten dat wel zijn, anders gaan ze niet door. Zo blokkeert ze effectief elke voortgang. We draaien nog steeds in hetzelfde rondje als in 2018. Ook voert de minister aan dat ze niet weet of er behoefte is aan een experimentbepaling. Die behoefte zal er ook niet zijn zolang onduidelijk blijft wat een experiment kan behelzen.

Nu lijkt het misschien alsof ik een groot voorstander ben van het model federatiegemeente. Het gaat mij echter niet om dit model, maar om het feit dat er gekeken wordt naar nieuwe oplossingen voor de gebrekkige democratische legitimatie op regionaal niveau. Het gemeentebestuur wordt steeds verder uitgehold door regionale taakuitoefening, de democratische legitimatie moet echter nog altijd door de gemeenteraden worden geboden.

Grenzen bereikt

Zoals ik als genodigde bij een hoorzitting in de Tweede Kamer al vertelde, heeft de Wet gemeenschappelijke regelingen haar grenzen echt bereikt. Experimenteren met nieuwe modellen biedt een uitweg. Het maakt duidelijk of een model wel of niet werkt, zodat het model niet boven de markt blijft hangen.

Minister Ollongren lijkt in lezingen en beleidsbrieven een groot voorstander van experimenteren met nieuwe modellen, maar als puntje bij paaltje komt en de minister haar verantwoordelijkheid moet pakken en voorstellen moet doen voor wetswijziging, dan geeft ze niet thuis. Met die twee gezichten van deze minister komt het openbaar bestuur niet verder.

We onderzoeken verder

Zo zijn er aan het eind van deze kabinetsperiode weer vier jaren weggegooid zonder nieuwe visie op het openbaar bestuur. We ‘onderzoeken’ nog wel enkele jaren verder. Dat doen we immers pas een aantal decennia.

Vorige artikel
Aantal gemeenten naar 352
Volgende artikel
Méér informele gesprekken in zakelijke apps

Tags: experimenten, federatiegemeente, ollongren Categorie: Bestuur, Blog, Gemeenteraad, Samenwerking

Lees Interacties

GERELATEERD

Mogelijk pas in voorjaar duidelijkheid over datum Omgevingswet

De Eerste Kamer heeft tot en met het voorjaar de tijd om al dan niet in te stemmen met de beoogde invoering van de Omgevingswet op 1 januari 2022. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken gaf dat gisterenavond aan in een extra ingelast debat over de kwestie. Ze wist daarmee een botsing met de senaat op... lees verder

Effect van sociale proefballon blijft vaak de vraag

Het nut van gemeentelijke subsidies in het sociaal domein blijkt doorgaans lastig hard te maken. De vraag naar het resultaat wordt op veel plekken nog niet gesteld. Dat stelt Martijn Arnoldus van Sociale Finance Matters. Hij deed samen met de Universiteit Utrecht onderzoek naar 34 gemeentelijke regelingen. Van duofietsen voor vrijwilligers en ouderen in Helmond,... lees verder

Gemeentewet is geen vrije speeltuin voor experimenten

Een algemene experimenteerbepaling in de Gemeentewet is ‘niet aanvaardbaar’ of moet stevig worden begrensd. Tot die conclusie komen onderzoekers in rapporten die al bijna een jaar bij het ministerie van Binnenlandse Zaken liggen. Minister Ollongren stuurde de beschouwingen onlangs zonder reactie naar de Kamer. De minister gaf zelf opdracht voor de onderzoeken. ‘Welke ruimte is... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Teammanager Administratie – Gemeente Den Haag

Assistent rioolbeheerder – Gemeente Gouda

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Veiligheidsberaad over avondklok dag uitgesteld

18 januari 2021

Goed voorbeeld: podcast als intern communicatiemiddel

18 januari 2021

Zwolle gaat achter cokegebruikers aan

18 januari 2021

‘Optreden bij demonstratie Museumplein noodzakelijk’

18 januari 2021

Rotterdam loopt voorop met digitale balie

14 januari 2021

Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×