Opinie Het voortdurende protest tegen de gevestigde orde

Nieuwe politieke partijen die zich verzetten tegen de gevestigde orde in de gemeenteraad, is van alle tijden. Maar ook bij ‘protestpartijen’ ligt na een paar raadstermijnen de neiging tot conformisme op de loer…

Het seizoen van de gemeenteraadsverkiezingen is nu, na de vakantie, al voorzichtigjes begonnen. De komende maanden zullen de schijnwerpers vaak worden gericht op de vele nieuwe vertegenwoordigers van ‘protestpartijen’. Al die nieuwe kandidaten zullen enthousiast verklaren de gezapige lokale politiek te willen opschudden en de zelfingenomenheid van de gevestigde partijen te willen bestrijden. Ach ja, daarover las ik al deze zomer, tijdens archiefonderzoek, dit citaat:

“Ontmaskering is hier onze taak. We moeten ons daarbij niet door fatsoencodes voor raadsgedrag laten inpakken. Hun toon en stijl zijn de onze niet. Laten ze dat ook nimmer worden! Geklets over collegialiteit, politieke verantwoordelijkheid, algemeen belang, bestuurbaarheid, partijbelang, etikette, zijn evenzovele dekmantels voor een lading die het daglicht niet kan verdragen. Veel te veel laten wij ons nog inpakken. (..) Trek je niets aan van de bestaande codes. Daar ligt je kracht., de anderen zijn razend, maar machteloos!”

Nu is dit citaat meer dan veertig jaar oud. Het staat op naam van PvdA’er Max van den Berg. Als toenmalige voorman van Nieuw-Links riep hij de raadsleden van de PvdA op om een nieuwe, meer geëngageerde stijl van politiek de raadszaal in te brengen.

Maar hij voorzag dat dat niet vanzelf zou gaan:

“Inderdaad, machtsuitoefening gaat ook in de gemeentepolitiek niet zomaar. Spreken, politiek gevecht leveren, je macht optimaal aanwenden, vergt inzicht in de verhoudingen, vergt een leerproces waarbij je veel aan den lijve moet ervaren: de sfeer van spanning en conflict, het doorzien van drogredenen, het afwerpen van een stuk culturele ballast, dat zich zodra je het stadhuis binnenkomt, als een tweede huid om je heen dreigt te sluiten, de talrijke kleine conformeringsprikkels.”

Jaja, de ambitie om bestaande structuren en machtsverhoudingen in de lokale politiek te willen doorbreken blijkt wel van alle tijden. In de jaren zeventig van de vorige eeuw was het dan de ‘nieuw-linksige’ PvdA. Maar toen de PvdA in menige gemeente al weer jaren de lakens uitdeelde, meldden zich opeens allerlei leefbare partijen. En nu staat de PVV te trappelen.

Alleen, zoals Van den Berg al vermoedde, die ‘tweede huid’ van conformeringsprikkels sluit zich toch om je heen zodra je één of twee perioden op het pluche van de raadszetels hebt mogen zitten. En voor je het weet staan er weer andere, opgewonden partijen aan de deur van de raadszaal te rammelen.

De geschiedenis herhaalt zich, keer op keer.