Henri Vogel buigt zich over de rol van de gemeentejurist in de snel veranderende samenleving. ‘Het ruimte zoeken in bestaande regels lijkt hier een halfslachtige oplossing.’
Door Henri Vogel
De veranderingen in de samenleving volgen elkaar in rap tempo op. Dit vraagt veranderbereidheid en verandergerichtheid van bestuur en ambtelijke organisatie. Tegelijkertijd is er het (rechts)beschermingsaspect van de overheid dat de belangen van burgers in die snel veranderende samenleving borgt. Hoe sluit je als gemeentejurist hierop aan?
De steeds veranderende samenleving vraagt inderdaad aanpassing van de toepassing van het rechtssysteem. Dat werkt ook door in de rol, positie en werkwijze van de gemeentejuristen. Die noodzakelijke verandering is overigens niet uitsluitend afhankelijk van de persoonlijke invulling door de jurist. Ook en allereerst vraagt dit een heldere visie van de leiding op de juridische functie.
Fundamentele verandering
Daarnaast gaat het zeker ook over de individuele invulling door de jurist en de juridisch medewerker. De oplossing die de samenleving vraagt is niet om de teugels op het gebied van (juridische) kwaliteit en rechtmatigheid dan maar te laten vieren. Een beetje minder in control bestaat namelijk niet. Ook het ruimte zoeken in bestaande regels lijkt hier een halfslachtige oplossing. Er is mijns inziens een meer fundamentele verandering in de structuur nodig waardoor je als organisatie duurzaam meegroeit met veranderende markten.
Veranderdeskundige John Kotter concludeert dat we het ‘bestaande’ niet hoeven te slopen en opnieuw moeten beginnen, maar stelt dat we op een organische wijze een tweede systeem moeten introducerend: een duosysteem (consolideren en innoveren).
De jurist als versneller
In nogal wat gemeenten waar ik actief ben, zie ik dat juristen de innovaties ondersteunen en stimuleren. In diezelfde organisaties spreek ik ook met juristen die het nog lastig vinden en het ‘oude denken’ blijven vasthouden. En dat snap ik deels. Soms komt het voort uit een zoeken naar zekerheid; soms ook onwetendheid. Ook zie ik dat organisaties in hun sturing en leiderschap nog worstelen met het meebewegen met de veranderingen in de samenleving.
Handvatten
In mijn praktijk bied ik dan praktische handvatten aan:
• Maak het bespreekbaar. Zoek elkaar als collega’s (juristen en juridisch medewerkers) op en spreek over de impact van de veranderende omgeving op de juridische functie. Pak een casus en discussieer over de kansen bij een andere aanpak.
• Leg het afdelingsplan naast de gemeentebegroting. Vorige maand had ik een gesprek met een afdelingshoofd Juridische Zaken over de relatie tussen het afdelingsplan en de gemeentebegroting, in het bijzonder de paragraaf bedrijfsvoering. Stel dan de vragen: Doen we als juristen de goede dingen? Wat is urgent en hoeveel tijd besteed ik aan welke zaken?
• Trek samen op met (business)control. Neem eens per week de tijd om een uur samen met de (concern)controller de collegevoorstellen van die week door te nemen.
• Creëer externe oriëntatie. Ga minimaal twee keer per jaar op bezoek bij een collega-jurist in de regio. Haal en breng successen en kansen.
Henri Vogel is directeur van VIA Adviseurs. Zijn bedrijf ontwikkelde de vierdaagse leergang ‘De toekomstige gemeentejurist’.
Geef een antwoord