Goed seniorenbeleid gaat verder dan het inregelen van zorgvraag en -aanbod als onderdeel van het nieuwe Wmo-beleid. Een leefomgeving met oog voor goede voorzieningen draagt ook bij aan het voorkomen of uitstellen van de zorgvraag van ouderen.
Column
– Peter Bergmans
Nederland vergrijst in rap tempo. De komende decennia komen er jaarlijks 50.000 senioren bij. Stel je voor, dertig jaar lang kleurt een stad in Nederland met de omvang van de stad Middelburg grijs. Deze aantallen geven aan dat seniorenbeleid in de toekomst steeds belangrijker wordt.
Zoals ik al zei, seniorenbeleid gaat verder dan het goed inregelen van zorgvraag en zorgaanbod door de gemeenten. Naast de zorg spelen bijvoorbeeld ook de woning, de rode en groene woonomgeving en de openbare voorzieningen een grote rol. De overheid stimuleert dat ouderen, ook ouderen met een zorgvraag, langer zelfstandig blijven wonen. Zij willen dat zelf vaak ook maar dan moet hun leefomgeving daar wel op zijn aangepast. Naast bijvoorbeeld goede zorg en voorzieningen in de woning dient de inrichting van de wijk, de openbare ruimte en de weg ook geschikt te zijn voor ouderen. Hoe krijgen we dat voor elkaar?
Dat kan al door eenvoudige maatregelen, zoals verkeerslichten voor voetgangers langer op groen te laten staan in zones waar veel senioren komen. Of door het verbeteren van de (sociale) veiligheid door goede straatverlichting, wandelverbindingen met egale trottoirs en verhoogde bushaltes. Het is goed naar dit soort maatregelen te kijken, maar er is meer nodig.
Perspectief
Het is belangrijk bij (her)ontwikkeling van de openbare ruimte al direct ook vanuit seniorenperspectief te kijken. Vaak kan seniorvriendelijkheid op eenvoudige en kosteneffectieve wijze in de ontwerpfase worden meegenomen. Zo kun je een uitnodigende omgeving zonder belemmeringen maken.
En het mes snijdt aan twee kanten. Een goede omgeving draagt bij aan het voorkomen of uitstellen van de zorgvraag van ouderen. Diverse onderzoeken hebben het verband aangetoond tussen voldoende beweging en gezondheid. En eenzaamheid bijvoorbeeld kan leiden tot verhoging van de bloeddruk, het stressniveau en de kans op een depressie. Een groene en stimulerende omgeving, een ‘healing environment’, schept voorwaarden voor sociale participatie en beweging en is daarmee een belangrijke factor die van invloed is op de gezondheid van ouderen.
Faciliteren
Uit bovenstaande blijkt de samenhang tussen de zorg en de fysieke en sociale leefomgeving. Maatregelen in deze domeinen kunnen daarom niet los van elkaar gezien worden. Gemeenten moeten dus ook nadenken over een seniorvriendelijke inrichting van stad en dorp als onderdeel van hun seniorenbeleid. De inrichting van de omgeving (gebouwen en buitenruimte) vormt hier een belangrijk onderdeel van; deze moet ouderen faciliteren en uitdagen om te blijven bewegen en sociaal actief te blijven, vooral op oudere leeftijd.
Het is daarom des te opmerkelijker dat gemeenten zo weinig met de seniorenbril naar hun stad of dorp kijken.
Inzicht in het totaalbeeld is nodig om tot een ook op de senior afgestemde inrichting van de woon- en leefomgeving te komen. Zo is het mogelijk ouderen langer thuis te laten wonen en ze sociaal actief en in een goede gezondheid te houden. Dat vertaalt zich terug in een leuke oude dag en tot lagere kosten voor de gezondheidszorg.
Auteur is Peter Bergmans Senior adviseur Gebiedsadvies bij Grontmij.
