Goed voorbeeld: Samen vergroenen in Den Helder

Vergroenen, verduurzamen en vooral elkaar ontmoeten: dat is de winst van het Helderse project ‘Ontmoeting in ’t Groen, het Jan-Hendrik Smit Hofje.’ Deze rolstoelvriendelijke ontmoetingstuin in de wijk Tuindorp is een initiatief van inwoners, ondersteund door de gemeente. Wijkmanager Esther van der Plaat: ‘Het project heeft grote sociaal maatschappelijke waarde, de tuin verbindt.’

De wijk Tuindorp is een oudere woonbuurt in Den Helder met veel sociale en fysieke achterstand. Bewoners van de wijk namen in 2013 het initiatief om de buurt haar groene karakter terug te geven. Het begon met het aanleggen van kleine buurttuintjes, plantenbakken en mussenhofjes. Daarna maakten de buurtbewoners zich sterk om een verloren stuk grond achter de basisschool te ontwikkelen tot ontmoetingspunt voor de buurt en de school.

Aangestoken door het enthousiasme van de bewoners besloot de gemeente Den Helder hun aanpak te ondersteunen, onder andere door aan te sluiten bij Stichting Steenbreek. ‘Dat vonden wij als gemeente een prachtig initiatief dat we graag wilden bijstaan,’ zo vertelt Esther van der Plaat, die wijkmanager is bij de gemeente Den Helder.

Ontmoeting in het groen

Het verlaten stuk grond werd overgenomen door bewoners en leden van het buurthuis. De rolstoelvrije ontmoetingstuin in Tuindorp is een echt Steenbreek-project en sleepte in 2019 de aanmoedigingsprijs in de wacht. Het bevordert biodiversiteit en levert een bijdrage aan klimaatadaptatie. Groenontwikkeling, bewustwording en educatie staan ook op de agenda. En: vergroening gaat hier hand in hand met sociale activiteiten.

Van der Plaat: ‘De tuin verbindt in de buurt. Buurtbewoners werken bijvoorbeeld samen in de tuin. Er worden groenten en plantjes verbouwd en de opbrengst verwerkt tot maaltijd of jam. Buurtkinderen spelen in het speciaal voor hen aangelegde stuk. Onder schooltijd spelen er leerlingen van de naastgelegen basisschool. Ook leerlingen van de internationale basisschool voor kinderen die in het AZC wonen, kunnen er spelen. Hun ouders zijn betrokken in het project en maken zo kennis met de buurtbewoners.’ 

Opbrengst van de tuin

De tuin herbergt een verscheidenheid aan gewenst effect. Het verbeteren van de sociale cohesie staat hoog op het lijstje. Net als het tegengaan van armoede en verpaupering van de leefomgeving en het verhogen van participatie en gezondheid. Wat is voor de gemeente de opbrengst of winst?

‘Winst is naar mijn idee lastig om te zetten naar besparing in geld,’ vindt de wijkmanager. De overname door bewoners levert geen geld op in de zin dat we minder beheerskosten hebben. Het gaat om de sociaal maatschappelijke waarde. Om zaken als verbinding in de wijk, vergroting saamhorigheid en betrokkenheid van bewoners en het doen van vrijwilligerswerk. Op sociaal gebied is het een waardevol project. Daar zit de maatschappelijke winst.’ 

Daarnaast is er sprake van een voorbeeldfunctie. ‘Dit project stimuleert anderen ook om met initiatieven te komen. Een kaal stuk grond omtoveren tot een parel in de wijk, dat is een voorbeeld voor anderen.’ Of zoals de jury van de Steenbreek-verkiezing het vorig jaar verwoordde: ‘Dit is het begin van een groene olievlek die veel kan betekenen voor deze kwetsbare buurt.’ Zo zijn er inmiddels ook plannen voor een nieuw, groter project: ‘Ontmoeting op School’. Hierbij krijgt het hele terrein rondom het schoolgebouw waar de ontmoetingstuin aan grenst een groenere en duurzame invulling.

Op papier

In een overeenkomst tussen de initiatiefnemers en de gemeente zijn afspraken vastgelegd. Het is de basis voor de voortgaande vergroening van de buurt. Er is een financiële bijdrage geleverd vanuit het convenant Wijkaanpak Plus en door de belangenvereniging Pietje Tuin. ‘Het convenant is een samenwerkingsverband tussen de Woningstichting en gemeente,’ legt Van der Plaat uit. ‘Het maakt dat deze partijen naast hun reguliere werk kleine wijkverbeteringen kunnen realiseren. Dus maatwerk op het gebied van leefbaarheid en verbeteren van woonplezier op initiatief van bewoners.’

Buurtbewoners hebben hiermee de mogelijkheid om zelf invloed uit te oefenen op de openbare ruimte. ‘Als gemeente en woningstichting ondersteun je, maar bemoei je je er niet al te veel mee.’ Op die manier kunnen bewoners zelf bepalen hoe het openbaar groen in de wijk eruit ziet. Dat doen ze door hun eigen invulling aan het onderhoud te geven.

‘Heldere afspraken zijn belangrijk. Net als het samen uitwerken van ideeën. Dat doe je door in gesprek te gaan en te blijven. Door voorlichting te geven met het oog op bewustwording, maar vooral door vertrouwen in elkaar te hebben. Dan kom je, denk ik, een heel eind,’ besluit wijkmanager Van der Plaat.