Gemeenten gaan in een aparte vergadering een oordeel vellen over de uitvoerbaarheid van het klimaatakkoord. Dat hebben ze woensdag unaniem besloten tijdens het VNG Jaarcongres. Ondanks brede steun voor klimaatbeleid zal het kabinet ondubbelzinnig over de brug moeten komen, zo is de teneur van diverse moties.
De ledenvergadering sprak uit dat gemeenten ‘niet zonder meer gehouden zijn’ aan de opgave om 1,5 miljoen woningen te verduurzamen in de komende tien jaar. ‘Het is nodig om dat essentieel onderdeel te laten zijn van ondertekening van het klimaatakkoord,’ stelt bijvoorbeeld de motie die op voorspraak van Zwijndrecht en Delft werd ingediend (pdf). De genoemde doelstelling heet hierin tegelijkertijd een ‘absolute must’ voor het slagen van het akkoord. Zes weken vóór de extra klimaatvergadering ontvangen gemeenten de stukken, is nu de afspraak.
‘Aanmerkelijke onzekerheden’
Gemeenten verwachten nog heel wat van Den Haag als het aankomt op de uitvoering van maatregelen om de CO2-uitstoot drastisch terug te dringen. Ze verwijzen daarbij naar ‘de analyses van onder andere het PBL dat er nog aanmerkelijke onzekerheden bestaan wat betreft het bereiken van de doelen voor de gebouwde omgeving. Deze onzekerheden betreffen onder andere de belasting op aardgas, de budgetten, de inrichting van een warmtefonds, maar ook de directe sturingsmogelijkheden voor gemeenten’. Lokale overheden hebben ‘regelgevende instrumenten’ nodig.
Eis aan kabinet
De ervaringen met de decentralisaties in het sociaal domein blijken ook hier hun sporen achter te laten. De conclusie daaruit moet zijn ‘dat bij nieuwe taken voor gemeenten de randvoorwaarden vooraf helder en goed geregeld moeten zijn’. Een vereiste voor instemming met het klimaatakkoord is dan ook ‘erkenning van de onzekerheden en bevestiging dat conform afspraak Rijk en gemeenten hier gezamenlijk voor staan’. Overigens benadrukte ook minister Ollongren van BZK de noodzaak om meer samen op te trekken als overheid; zij gaat hiervoor onder meer de wet aanpassen.
Uit het oog verloren
Bij de onderhandelingen over het akkoord moeten gemeenten beter worden betrokken, stelt een andere motie (pdf), afkomstig van de dertien Zeeuwse gemeenten. Het moet helder zijn wat de besprekingen door ‘de grote hoeveelheid tafels, deeltafels en werkgroepen’ aan gevolgen met zich meebrengt. Het zicht daarop zou nu onvoldoende zijn. Individuele gemeenten zijn ‘in het tot op heden afgelegde traject uit het oog verloren’, zo verwoordt de motie het eveneens unaniem gedeelde ongenoegen.
Geen zweep
Tijdens een hoorzitting woensdag in de Tweede Kamer ging het ook over de rol van decentrale overheden bij het klimaatakkoord. Daar viel een afkeer van controlezucht door het Rijk te beluisteren. ‘De overheid moet niet met allemaal regeltjes komen, evaluatiesystemen en SMART-geformuleerde rapporten,’ aldus Lian Merkx van de VNG. ‘Dat drukt de burgerinitiatieven de kop in en helpt de gemeenten niet. We hoeven geen zweep als het nog niet goed gaat, we moeten als overheden juist met elkaar in overleg hoe we het kunnen oplossen.’
