Gemeenten kunnen sinds dit jaar bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) financiële steun aanvragen voor het opstellen van een kerkenvisie. Er is veel animo voor de regeling: 47 gemeenten dienden al een verzoek in.
Hoe gaan we in de toekomst om met kerkgebouwen? Het is op veel plaatsen een actuele vraag, nu het kerkbezoek terugloopt. Volgens recent onderzoek van dagblad Trouw kregen van de bijna 6900 kerken in Nederland inmiddels zo’n 1400 een andere bestemming. Volgens deskundigen en betrokken partijen sluiten nog vele honderden kerken de deuren en hebben ze een nieuwe bestemming nodig, zo schrijft de krant.
Financiële steun kerkenvisie
Vorig jaar werd daarom de Nationale Kerkenaanpak gelanceerd. De regeling voor een kerkenvisie, waarin een duurzame toekomst van kerkgebouwen wordt opgesteld, is onderdeel van dit programma. Van 2019 tot 2021 kunnen gemeenten hiervoor bij de RCE eenmalig financiële steun aanvragen. Er is verdeeld over die drie jaar in totaal 9,5 miljoen euro beschikbaar in de vorm van een decentralisatie-uitkering via het Gemeentefonds. In 2018 startten er zes gemeenten onder begeleiding bij wijze van pilot. Tot nu toe dienden 47 gemeenten een aanvraag in, aldus de rijksdienst. Daarvan ontvingen er 15 het aangevraagde bedrag. De andere 32 gemeenten krijgen later dit jaar bericht over hun aanvraag.
Beschikbaar bedrag
Het bedrag dat een gemeente ontvangt voor het opstellen van een integrale kerkenvisie, is afhankelijk van het aantal kerkgebouwen dat er staat. Gemeenten waar tot 19 kerken staan, kunnen 25.000 euro aanvragen. Staan er 20 tot en met 39 kerken? Dan is er 50.000 beschikbaar. Voor gemeenten met meer dan 40 kerken zit er 75.000 euro in het potje.
De gemeente Ooststellingwerf ontving bijvoorbeeld 50.000 euro subsidie om haar kerkenbestand te inventariseren. In deze plaats zijn afgelopen jaren al verschillende kerken gesloten of kregen een andere bestemming, legt een woordvoerder aan het Friesch Dagblad uit. ‘Het aantal gebouwen dat als kerk wordt gebruikt, zal komende jaren wel nog verder afnemen.’
Handreiking kerkenvisie
Bij het opstellen van zo’n kerkenvisie gaat een gemeente in gesprek met kerkeigenaren, inwoners en erfgoedorganisaties. De visie geeft volgens het RCE antwoord op verschillende vragen. ‘Welke blijven er als kerk fungeren, welke kerkgebouwen worden geschikt gemaakt voor nevengebruik en welke leegstaande kerken krijgen een andere functie? Maar ook, kunnen partijen afspraken met elkaar maken over de wijze waarop men met elkaar het gesprek aangaat als er kerken gesloten of verkocht worden?’
De rijksdienst heeft de Handreiking Kerkenvisies (pdf) opgesteld voor gemeenten die een integrale kerkenvisie willen opstellen. Aan de hand van twaalf bouwstenen wordt uitgelegd hoe dit in zijn werk gaat.
