Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) was in april niet klaar volgens planning. Alle betrokkenen zagen dat onder ogen, ook bij het ministerie. Het succesverhaal dat de Eerste Kamer daarentegen te horen kreeg, was volgens ambtenaren het gevolg van ‘haastwerk’.
Softwareleveranciers constateren dit voorjaar dat ict-problemen worden verzwegen voor de senaat. Ze doen hun verhaal in het openbaar, maar ook tegenover rijksambtenaren. Die beamen tijdens zo’n gesprek dat het parlement ‘vrij onhandig’ is geïnformeerd door minister De Jonge, ‘alsof alles af is’. Dit blijkt uit de geanonimiseerde notulen, die deze week op verzoek van Binnenlands Bestuur zijn vrijgegeven.
Niet de bedoeling
De papieren werkelijkheid pakte opvallend gunstig uit voor de minister, maar van ambtelijke manipulatie was daarbij geen sprake, krijgen de leveranciers te horen. ‘Het is helemaal niet onze bedoeling om de wereld in verwarring te brengen of verkeerd te informeren, het is alleen, die Kamervragen staan onder hoge druk, gaan door vele handen,’ zegt een ambtenaar.
De medewerker was zelf betrokken bij de beantwoording van de Kamervragen en ontkent niet dat daarin ‘bullshit’ stond, zoals een leverancier zegt. Maar helaas kon de ambtenaar dit niet verhinderen: ‘Ik had niet de laatste pen vast.’ Ook een ambtenaar van het ministerie van VROM had ‘niet de laatste hand’ in de teksten, maar zou de Kamervragen zelf anders hebben beantwoord, met meer ‘detailniveau’.
‘Ga lekker verder’
Volgens de notulen vat een gesprekspartner de ambtelijke uitleg als volgt samen: ‘De Kamer wordt niet goed geïnformeerd, maar dat komt gewoon omdat het haastwerk is. Het is gewoon per ongeluk. Ik snap het, ik zou zeggen ga lekker verder.’ De leveranciers voegen daaraan toe dat zij de Kamer wel zullen informeren.
‘Moet je vooral doen,’ is daarop de reactie. Ambtenaren mogen niet op die manier aan de bel trekken, lichten ze toe. ‘In tegenstelling tot wij hier, mogen jullie Kamerleden mailen. Wij niet hè, wij mogen alleen maar via de minister met Kamerleden praten.’ Zo hád de senaat om een ambtelijke briefing kunnen vragen. ‘Dat hebben ze helaas niet gedaan.’
De klachten over het politieke toedekken van de problemen met het DSO klinken overigens al langer. Zo gooide een adviseur van Tercera vorig jaar de knuppel in het hoenderhok: ‘Problemen worden onder het tapijt geschoven, puur om de minister politiek te beschermen.’ Dat was nog onder minister Ollongren.
DSO-goednieuwsshow
Onder De Jonge wordt het er volgens de critici niet beter op. In maart spreken ze van een ‘DSO-goednieuwsshow’, aldus de notulen. Het verhaal dat later aan de Eerste Kamer wordt verteld, zit ‘zo naast de waarheid dat ik dit wel een beetje stuitend vind‘, aldus een leverancier. En: ‘De Eerste en Tweede Kamer die weten dit niet. Die krijgen alleen maar te horen, alles is in april opgeleverd.’
Dat óók de betrokken ambtenaren de fouten onderkenden, is nu dankzij de gespreksverslagen aan het licht gekomen. Vlak voor het zomerreces gaf de senaat nog het voordeel van de twijfel aan de plannen van de minister. GroenLinks noemt het ‘zorgwekkend’ dat hieraan verkeerde informatie voorafging, en heeft met meerdere fracties opheldering gevraagd.
Zelf opgelegde haast
De haast met de Omgevingswet is door de regering zelf ‘zonder juridische noodzaak’ opgelegd, menen de vragenstellers. Ze benadrukken ‘dat het recht op volledige en juiste informatie aan het parlement niet ondergeschikt gemaakt kan worden aan de planning van de regering’.
In het najaar volgt de ‘finale besluitvorming’ over invoering van de Omgevingswet op 1 januari 2023, zo blikken de senatoren vooruit. ‘Hoe kan de Eerste Kamer er in deze fase wel zeker van zijn dat zij kan vertrouwen op de volledigheid en juistheid van de informatie die de minister met haar deelt?’
Geef een antwoord