De integrale vernieuwing van bestaande wijken biedt een kans om substantieel meer – betaalbare – woningen te realiseren. Dat blijkt uit zogeheten Stadsscans uitgevoerd voor corporaties en gemeenten in naoorlogse buurten die toe zijn aan vernieuwing. De onderzochte gemeenten hebben een verdichtingspotentie van 35 procent.
De Stadsscans zijn uitgevoerd door Architectenbureau KAW, die in haar eerste 13 scans ruimte vond voor 26.000 nieuwe sociale huurwoningen. Het gaat zowel om steden als dorpen door het hele land en in zowel typische als atypische naoorlogse buurten.
Afgelopen najaar wees onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) al uit dat ook kleinschalig bouwen aan de rand van stad of dorp potentie biedt.
13 gemeenten
Amsterdam, Almere, Alkmaar, Hilversum, Breda, Den Bosch, Regio Haaglanden, Gooi- en Vechtstreek, Vught, Bergen op Zoom, Roosendaal, Etten-Leur en Castricum kregen een Stadsscan. Er is daarbij grondig gekeken naar de mogelijkheid om een fors aantal woningen toe te voegen. De uitkomst verwijst naar mogelijke ruimte voor 26.000 woningen. Uit het onderzoek komt verder naar voren dat er potentie genoeg is om te verdichten.
Integrale aanpak
In de Stadsscan worden data gecombineerd met ontwerpend onderzoek. Hierdoor ontstaat ook een visie op de vraag hoe de leefbaarheid van een buurt kan worden verbeterd. Bijvoorbeeld in de wijk De Haren in Den Bosch waar woningcorporatie Zayaz veel woningen heeft en in de wijk Kalsdonk in Roosendaal, waar woningcorporatie Alwel sociale huurwoningen verhuurt.
Door verder in te zoomen op deze kansrijke buurten konden deze gemeenten en corporaties toewerken naar een wijkgerichte aanpak. Daarbinnen gaan verdichten (met woningbouw) en verduurzamen hand in hand met het verbeteren van de leefsituatie, het terugdringen van criminaliteit, het oplossen van sociale problematiek, het verbeteren van de zorg en het bieden van bestaanszekerheid aan de bewoners. Binnen een plaats als Castricum leidt de Stadsscan juist vaker tot een kleinschaligere locatiegerichte aanpak. Dit vanwege de fijnmazige opzet van kleinere gemeenten.
Voldoende plek
De Stadsscan komt voort uit de ‘Ruimte Zat in de Stad’-onderzoeken van KAW. Deze onderzoeken toonden aan dat er voldoende ruimte is in de naoorlogse wijken om tegemoet te komen aan de vraag naar nieuwe en vooral betaalbare woningen. Uit de data bleek ook dat eerder sprake is van een mismatch tussen vraag en aanbod dan een tekort aan woningen. Door in de bestaande, naoorlogse wijken in onbruik geraakte ruimtes te benutten voor een nieuw, passend woonaanbod, kunnen extra woningen worden gerealiseerd. Dat kan ook door bestaande woningen op te toppen, uit te breiden of plaats te laten maken voor nieuwbouw.
Verdichten biedt kansen
Verdichten in de bestaande wijk biedt volgens KAW bovendien kansen voor het slim koppelen van andere opgaves en uitdagingen: klimaatbestendige wijken, aandacht voor natuurinclusiviteit, het bevorderen van doorstroom en het vergroten van het draagvlak voor voorzieningen. Ook biedt verdichten een uitgelezen kans om goed te kijken naar betere ov-voorzieningen en deelmobiliteit. En als een gemeente de parkeerregeling voor bezoekers bijvoorbeeld herziet, dan kunnen 10 tot 20 procent meer woningen worden gebouwd.
Het zou interessant zijn om de verdichtingsmogelijkheden eens niet te zoeken in de corporatiewijken. Maar in de wijken met alleen vrije sector woningen. Die zijn er zat. Daar lees ik weinig over.
Jos Feijtel