Veel financieel kwetsbare ouderen maken geen gebruik van inkomensvoorzieningen. Soms leven zij daardoor onnodig onder het sociaal minimum. Dat concludeert de Nationale ombudsman in het onderzoek Met te weinig genoegen nemen. Gemeenten en andere instanties zouden hen actiever moeten benaderen.
Als ouderen op de AOW-gerechtige leeftijd komen, verandert hun financiële situatie en krijgen ze te maken met allerlei nieuwe regels, rechten en plichten. Voor sommige ouderen blijkt de regelgeving te ingewikkeld. Ook is de afstand tot de overheid vaak groot of is er een gebrek aan vertrouwen. De ouderen maken daardoor niet altijd gebruik van inkomensvoorzieningen, terwijl ze daar wel recht op hebben.
Dat concludeert Reinier van Zutphen, de Nationale ombudsman, in zijn onderzoek. ‘Veel instanties gaan ervan uit dat een oudere die recht heeft op een inkomensvoorziening, dat zelf regelt. Maar dat is voor veel ouderen veel te veel gevraagd. Terwijl deze voorzieningen er juist voor moeten zorgen dat zij niet onder het bestaansminimum terechtkomen.’
Actief opzoeken
In het rapport doet de ombudsman veel aanbevelingen en geeft hij praktische adviezen. Zo is hij van mening dat overheden deze ouderen actief moeten opzoeken en niet moeten afwachten tot een oudere zelf contact opneemt. Bij het uitblijven van een aanvraag zouden overheden vervolgstappen moeten zetten. Verder beveelt hij aan om persoonlijk contact te leggen, via de telefoon, persoonlijke gesprekken en huisbezoeken. Daarbij is het raadzaam om begrijpelijke taal te gebruiken, evenals meer mondelinge en visuele communicatie. Ook is het belangrijk laagdrempelige toegang tot informatie en deskundigheid te garanderen. Regelmatig terugkerende informatie over financiële regelingen helpt ook, aldus de ombudsman.
Benut de kracht van intermediairs
Intermediairs zijn ook een belangrijke schakel. ‘Zij zijn regelmatig bij ouderen in de buurt, spreken hun taal, hebben kennis van hun cultuur en nemen de tijd. Bovendien hebben ze kennis van de regelingen en kunnen ze ouderen helpen met aanvragen.’
Overheidsinstanties zouden er goed aan doen om in kaart te brengen welke intermediairs zich, landelijk en lokaal, inzetten voor ouderen in een financieel kwetsbare positie. Daarnaast is het raadzaam een samenwerkingsverband met alle intermediairs en maatschappelijke organisaties op te bouwen en hierin te investeren.
Veel overheidsinstanties nemen al initiatieven om inkomensvoorzieningen onder de aandacht van ouderen te brengen, maar is er meer mogelijk. ‘Het helpt als er in het gemeentehuis, wijk-, buurtcentrum of bibliotheek een loket is waar ouderen terecht kunnen,’ aldus de ombudsman.
Data gebruiken
Daarnaast beveelt de ombudsman aan om alle beschikbare data te gebruiken om deze ouderen te bereiken. Zo raadt hij aan om bijvoorbeeld jaarlijks op basis van data in kaart te brengen welke ouderen in een financieel kwetsbare positie zitten en nog geen gebruikmaken van inkomensvoorzieningen. Vervolgens kan daar beleid op worden gemaakt. Ook staat in het rapport de aanbeveling om aan de hand van beschikbare data of door gegevensuitwisseling aanvraagprocedures te vereenvoudigen en zo nodig in te zetten op een wetswijziging.
Ook is het raadzaam om automatisch inkomensvoorzieningen toe te kennen als er geen verplichtingen zijn verbonden aan de voorzieningen. Voor inkomensvoorzieningen waarbij dit wel het geval is, kunnen overheden ouderen gericht benaderen en helpen bij het indienen van een aanvraag.
Geef een antwoord