Het Sociaal Wijkteam Oud Oost in Leeuwarden is vorig jaar een experiment gestart met een ‘resultaatvolgend budget’ in hulp aan huishoudens. Het uitgangspunt is het huishouden in plaats van het domein jeugd, Wmo of participatie. Sociaal werker Evert-Jan Aarden: ‘Er wordt gewerkt vanuit een totaaloplossing en niet vanuit de regels.’
Het experiment met het resultaatvolgend budget is onderdeel van de City Deal ‘De Inclusieve Stad’ waarin vijf steden samenwerken aan nieuwe aanpakken in het sociaal domein. Hierbij gaat het erom ervaringen op te doen met een andere manier van werken in hulpverlening. ‘In plaats van vanuit de Wmo, Jeugdwet en Participatiewet apart te kijken, wordt het financieren van een gezin centraal gesteld. Wat willen zij, welke oplossingen zien zij? Daardoor zijn er geen beperkingen aan verbonden, zoals wat kan er vanuit de Wmo. Er wordt integraal gekeken naar een totaaloplossing en wat daarvoor nodig is,’ legt Aarden de werkwijze uit.
Vergoeding
Volgens Aarden leidt het tot professionele oplossingen die beter aansluiten bij de bewoners. Een vergoeding vanuit het resultaatvolgend budget kan voor een middel zijn, of voor ondersteuning. Hoe werkt dat in de praktijk? Drie voorbeelden:
Medische behandeling
Het gaat hier om een inwoonster met een uitkering door een medische aandoening. Met een nieuwe behandelmethode had ze het perspectief dat erna geen vervolgbehandeling meer nodig was, maar deze werd niet vergoed door de zorgverzekeraar en de vrouw kon het zelf niet betalen. Vanuit het resultaatvolgend budget is de behandeling vergoed. Deze was succesvol en daardoor kon ze een opleiding gaan volgen en uit de uitkering komen. ‘Als we het probleem op de reguliere manier hadden benaderd was dit nooit gelukt,’ zegt Aarden.
Auto
Een ander voorbeeld is van iemand met een uitkering die een baan in de zorg kon krijgen. De baan was buiten de regio met wisselende diensten en niet bereikbaar met het openbaar vervoer. De vrouw had geen auto en kon die ook niet betalen. Het resultaat met baan: sociale vooruitgang, geld en werk. Voor de gemeente lag het rendement op het besparen op de uitkering. Daarom is als oplossing vanuit het resultaatvolgend budget een auto aangeschaft. Er werd afgesproken dat als ze de baan zou behouden na zes maanden de openstaande betaling zou aflossen, als ze de baan voor die tijd verwijtbaar verloor moest ze het hele bedrag terugbetalen. Ze heeft inmiddels een vaste aanstelling.
Hulpverlening op sportschool
Jonge ondernemers met een sportschool kwamen daar in contact met jongeren met meervoudige problemen, die ‘hulpverleningsmoe’ waren. De ondernemers zijn zelf ervaringsdeskundigen en wilden de jongeren in de sportschool helpen uit de problemen te komen door ze met behulp van sporten discipline bij te brengen en ‘op te voeden’. Maar ze waren geen zorgaanbieder. Vanuit het experiment met het resultaatvolgend budget konden zij tóch betaald worden voor de geboden hulp tegen een scherp tarief. Het resultaat: tevredenheid bij alle betrokkenen en de sportschool is inmiddels gecontracteerd zorgaanbieder geworden.
Doorbraak en rendement
‘Met de methode van het resultaatvolgend budget worden problemen niet willekeurig opgelost,’ zegt Aarden. Het is onderbouwd met een maatwerkplan, waarbij soms een eerste stap of doorbraak nodig is zoals een auto of het feit dat de sportschool zorg mocht bieden. ‘Die doorbraken kunnen we nu realiseren door dit te onderbouwen vanuit rechtmatigheid, rendement en betrokkenheid.’ Hierdoor kunnen we het aan de wethouder en de buurvrouw uitleggen. Uitgangspunt is of we met hetzelfde geld mensen beter kunnen helpen. Bij de inzet van het budget worden altijd de vragen gesteld:
- Wat gebeurt er als we niets doen? Wat kost dat dan?
- Wat gebeurt er met de huidige mogelijkheden in het sociaal domein? Wat kost dat?
- Wat gebeurt er met het resultaatvolgend budget? Wat kost dat?
Vertrouwen
In de praktijk is geleerd wat kan met het budget en wat niet. ‘Het wijkteam moet vertrouwen van de gemeente krijgen dat je iets mag doen wat afwijkt. En er de tijd voor krijgen. Ook moet een sociaal werker zelf durf tonen om het echt anders aan te pakken. Niet iedereen zal dat gaan doen op die manier, er gaat veel tijd overheen voordat er echt verandering plaatsvindt,’ aldus Aarden. Het nieuwe college van burgemeester en wethouders in Leeuwarden heeft de inclusieve wijk opgenomen in het collegeprogramma. Hoe dit er precies uit komt te zien moet nog verder uitgewerkt worden. ‘Maar in algemene zin geldt dat je moet investeren om op een andere manier te gaan werken.’
Organisatieoverstijgend
In ieder geval is het de bedoeling om de werkwijze over meerdere gemeenten te verspreiden, via de City Deal en het Instituut voor Publieke Waarden. Aarden is een van de trainers om de werkwijze te implementeren. ‘Wat we geleerd hebben met het experiment, kunnen we delen. We moeten organisatieoverstijgend werken om het project naar de volgende fase te brengen. De problematiek in het sociaal domein is per gemeente anders, zelfs per wijk, maar de methode is overal toepasbaar met lokale vragen. Er is een centraal probleem ontstaan door hoe het systeem functioneert.’ Vanuit de inwoners werken is hoe het volgens Aarden in elke gemeente zou moeten.
Meer over de resultaten van de maatwerkaanpak van de City Deal is te vinden in de onderzoeksrapportage van het Verwey-Jonker Instituut.
