Ambtenaren zijn gevangenen in hun eigen werkelijkheid – die we waarheid noemen. Niet of we het goed doen is dan de cruciale vraag, maar of we wel de goede dingen doen!
– COLUMN –
In december 1952 werd Londen geteisterd door The Great Smog. Er hing een klamme mist in de straten van de Engelse hoofdstad. Omdat het zonlicht de stad niet kon bereiken, stookten de Londenaars hun kolenkachels nog eens flink op. Zo werd de deken die over de stad hing dikker en dikker. Uit latere tellingen bleek dat er maar liefst 4.000 doden waren gevallen, vooral onder kinderen en bejaarden. De mist was zo dik dat mensen in de stad verdwaalden. Ze konden de straatnaambordjes in hun eigen stad niet eens meer lezen! Zelfs inbrekers bleven thuis.
En hier leert de geschiedenis ons een les. Een verdwaalde man, hongerig, moe en koud, had de hoop opgegeven de weg naar huis nog terug te vinden. Totdat hij een geluid hoorde dat hij niet kon plaatsen. Het bleek het getik van een blindenstok. De blinden waren namelijk de enige stadsgenoten die in die dichte mist hun weg wél konden vinden. En die blinde man bracht de verdwaalde man veilig thuis. Zijn kracht lag niet in zien wat anderen niet zagen – hij was immers blind – maar in de weg vinden als je niets kon zien!
Bijziend
We lijken allemaal het zicht verloren te hebben in de smog. Door de complexiteit van de publieke sector en de moderne samenleving zijn we het overzicht kwijt. Zijn we dan bijziend geworden? Wat in eigen kring gebeurt, nemen we helder waar, maar wat daarbuiten plaatsvindt, lijkt het resultaat van onbeheersbare krachten.
Niet of we het goed doen is dan de cruciale vraag, maar of we wel de goede dingen doen! Of het ook anders kan. Immers: ‘als je doet wat je deed, krijg je wat je altijd al kreeg’. Dus moet het slimmer, handiger en leniger. Verfrissender én inspirerender.
Onmogelijk ingewikkeld
Onmogelijk: nou nee. Ingewikkeld: jazeker. Niets gaat immers van zelf! Het betekent namelijk dat we ons minder moeten verschuilen achter regels en procedures. In de sfeer van ‘en zo doen we dat hier nu eenmaal’. Er zal een toenemend beroep worden gedaan op onze leiderschapskwaliteiten, op alle niveau’s overigens. We zullen met meer lef en durf een aantal zaken moeten oppakken. Ketengericht. In de sfeer van Albert Einstein: ‘we can’t solve our problems using the same kind of thinking we used when we created them’.
Het leuke is: als je goed kijkt, zijn er genoeg voorbeelden die laten zien dat het zo werkt. Dat het effectief is. Kijk maar eens naar hoe Rijkswaterstaat in de afgelopen periode is getransformeerd van een aanbieder van infrastructuur naar een aanbieder van mobiliteit waarbij er écht wordt geluisterd naar de uiteindelijke gebruiker. Logisch ook als er dagelijks meer dan 3 miljoen auto’s gebruik maken van je netwerk! Of naar initiatieven binnen de Rijksdienst om meer en beter gebruik te maken van onze schaal zoals P-Direkt (shared service voor p-administratie), Doc-Direkt (shared service voor archivering) of I-Interim Rijk (hoogwaardige ICT pool voor professionals).
Kort & goed: laten we deze schaarste als een kans gebruiken om een aantal zaken ten principale anders te organiseren door over de grenzen van ons eigen koninkrijk te kijken. De publieke zaak verdient het immers!
