Gert-Jan Bakker is al jaren nauw betrokken bij vroegsignalering van schulden. Eerst in de uitvoering bij Alphen aan den Rijn en sinds 2,5 jaar politiek-bestuurlijk bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Een interview.
De gezamenlijke pilot van de gemeente Alphen aan den Rijn en een zorgverzekeraar heette ‘Schoon Schip’. Daarbij werd geëxperimenteerd met vroegsignalering als instrument, om mensen met beginnende schulden vroegtijdig te traceren en te helpen. Na zijn overstap naar de VNG, kreeg Gert-Jan Bakker binnen het Team Inclusieve Samenleving te maken met de aanstaande verankering van vroegsignalering in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs).
Ieder signaal
‘Op zich een heel goede zaak. Waar wij alleen moeite mee hadden, is dat gemeenten op ieder signaal actie moeten ondernemen. Dat hebben we tevergeefs keer op keer aangekaart. Dit vergroot namelijk de extra hoeveelheid werk die toch al op gemeenten afkomt. En daar staan geen extra middelen vanuit het Rijk tegenover,’ vertelt Bakker.
‘Met het ministerie is daarom afgesproken dat naast die proportionaliteit ook de financiële aspecten opnieuw tegen het licht worden gehouden. Dat gebeurde tijdens een gezamenlijke evaluatie van de ervaringen van gemeenten met vroegsignalering in de eerste zes maanden van 2021.’
Niet efficiënt
In de nieuwe Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) is opgenomen dat een gemeente na ieder ‘signaal’ van vroegsignalering van een schuldeiser ‘moet gaan lopen’, zoals Bakker het omschrijft. ‘Dat is niet efficiënt. Het is onvermijdelijk dat gemeenten daardoor tijd en energie steken in signalen, die op de keper beschouwd loos alarm zijn, omdat er niet veel aan de hand blijkt. Die tijd en energie kunnen ze veel gerichter besteden aan signalen, waar wel alle alarmbellen afgaan. Professionals zouden een filter moeten inbouwen in het systeem. Dat moet duidelijk maken: op dit signaal hoef je nog niet te gaan lopen, op dit signaal wel.’
Onder invloed van de coronacrisis waarschuwen schuldhulpverleningsinstanties al lang voor een ‘boeggolf’ aan huishoudens met schulden. Afgaande op de signalen die gemeenten krijgen, blijft dit effect volgens Bakker vooralsnog uit. ‘Dit komt omdat mensen door de lockdown veel thuis zitten, meer geld over houden en meer tijd hebben voor hun financiële administratie, inclusief de vaste lasten,’ vermoedt hij. ‘Grote vraag is hoeveel mensen in financieel zwaar weer komen als alle ondersteunende maatregelen vanuit het Rijk straks worden afgebouwd.’
Betere tools
Een inventarisatie van VNG onder de eigen achterban, heeft volgens Bakker laten zien dat gemeenten als Alphen aan de Rijn duidelijk in het voordeel zijn. ‘Zij hebben via pilots al ervaring opgedaan met vroegsignalering. Gemeenten die begin dit jaar helemaal blanco begonnen, moesten de eerste maanden echt aanpoten. Het vergt een heel andere, arbeidsintensieve manier van werken. In dat verband horen we ook regelmatig dat er behoefte is aan ICT-ondersteuning, in de vorm van betere tools om signalen op te vangen en te verwerken.’
De teamleider Inclusieve Samenleving is momenteel druk aan het voorsorteren op het nieuwe kabinet. ‘De verwachting is dat de Participatiewet wordt ontdaan van zijn scherpe randen. Dat het toeslagenstelsel op de schop gaat en dat het minimumloon wordt verhoogd naar een niveau, waarop mensen ervan rond kunnen komen. Dan zullen ze niet langer allerlei toeslagen nodig hebben. Hopelijk zal dat ook leiden minder mensen die financieel in de problemen komen en tot minder druk op de schuldhulpverlening.’
Geef een antwoord