De maatschappelijke kosten van schulden bedragen tenminste 8,5 miljard euro per jaar. Dat blijkt uit groot onderzoek naar problematische schulden. Er wordt gepleit voor verschillende maatregelen om de schuldenketen beter te laten werken, zoals één schuldenoverzicht per persoon, meer samenwerking en lagere aanmaningskosten en boetes.
Schulden hebben niet alleen grote gevolgen voor degene die de betalingsachterstanden heeft, maar zorgen ook voor hoge kosten voor de samenleving. Dit blijkt uit het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar de maatschappelijke kosten van problematische schulden, uitgevoerd door Panteia, de Hogeschool Utrecht en het Nibud.
Kosten voor samenleving als geheel
In Nederland wonen ongeveer 730.000 huishoudens met problematische schulden, zo’n 1 op de 11 huishoudens. De kosten bedragen voor de maatschappij als geheel tenminste 8,5 euro miljard per jaar, aldus het rapport ‘Naar een beter werkende schuldenketen.’ Dat is ongeveer 500 euro per Nederlander. Dit komt bijvoorbeeld omdat problematische schulden vaak gepaard gaan met langdurige stress. Mensen met hoge schulden melden zich vaker ziek, zijn minder productief of verliezen hun baan en maken hogere zorgkosten.
Pakket aan maatregelen
Volgens het IBO-onderzoek ontstaan de schulden vaak in combinatie met andere problematiek. En eenmaal in de schulden, lopen de kosten sterk op. Hulp komt dan meestal te laat. De onderzoekers pleiten daarom voor een pakket met maatregelen om problematische schulden te voorkomen, de sterke oploop van kosten te verlagen en de duur dat mensen in schulden zitten te verkorten. Of de aanbevelingen worden overgenomen is aan het nieuwe kabinet. Dat komt later met een uitgebreide reactie, het is nog niet bekend wanneer precies.
In het pakket zitten maatregelen voor knelpunten, zoals het ondersteunen van inwoners bij hun financiële zelfredzaamheid. Maar ook bijvoorbeeld verlaging van de invorderingskosten en het niet laten oplopen van boetes. En er moeten er belangrijke aanpassingen komen in het basissysteem van de schuldhulpverlening.
Eén schuldenoverzicht
Een van de belangrijkste aanpassingen is dat er per persoon één schuldenoverzicht moet komen. Daarin staan alle relevante schulden van een huishouden. Ook kunnen er vanuit dit overzicht op termijn gerichte signalen komen als schulden problematisch dreigen te worden. Dit gebeurt nu al voor een deel bij vroegsignalering. Door het benutten van deze methode kan structureel tijd worden bespaard. Tijd die schuldhulpverleners vervolgens kunnen inzetten om meer mensen beter te helpen, aldus de onderzoekers.
Verbeteren kwaliteit
Verder is een aanbevolen beleidsoptie dat er ‘een traject van leren en verbeteren’ start om de kwaliteit van de schuldhulpverlening te verhogen en de verschillen tussen gemeenten te verkleinen. Bij wet wordt vastgelegd dat gemeenten hieraan moeten voldoen. Daarnaast komt er een kennisbasis, waarin staat welke benaderingen en interventies effectief zijn en welke niet.
Eén traject
Een ander voorstel voor een aanpassing in het basissysteem is de integratie van het minnelijke en wettelijke traject tot één helder schuldentraject. Daarbij worden bepaalde elementen van de Wet homologatie onderhands akkoord (Whoa) voor ondernemingen benut, zo schrijven de onderzoekers. De nieuwe regeling is laagdrempelig, start met een automatisch uitstel en kent vaste regels en termijnen voor de verdere afwikkeling. Het traject wordt overal op eenzelfde manier uitgevoerd en degene met schulden kan zelf bepalen door wie hij het laat uitvoeren.
Geef een reactie