Goed voorbeeld: Simpel idee Buurtgezinnen heeft groots effect

Gezinnen die overbelast zijn, worden gekoppeld aan een stabiel gezin in de buurt en krijgen hulp van hen. Het idee achter Buurtgezinnen is simpel en het effect groots. Rhenen, een van de gemeenten die deze vorm van hulpverlening sinds het eerste uur inzet, bespaart zo jaarlijks flink op verschillende vormen van hulp, zoals de inzet van het jeugdteam. ‘Het draait om kleinschalige oplossingen voor grootschalige problemen.’

Het maatschappelijke initiatief Buurtgezinnen startte vijf jaar jaar geleden in een handvol gemeenten. Inmiddels is het maatschappelijke initiatief in meer dan vijftig gemeenten actief en werden er al duizend koppelingen tussen een steun- en een vraaggezin gemaakt. Het is gebaseerd op de gedachte dat je opvoeden samen doet: It takes a village to raise a child.

Steunouders voor gezinnen

Gezinnen die het zwaar hebben (‘vraaggezinnen’) worden hierbij gekoppeld aan gezinnen in de buurt die ondersteuning willen geven (‘steungezinnen’). Steunouders zijn ervaren ouders die het vraaggezin ontlasten door te helpen bij de opvoeding. Onder leiding van Buurtgezinnen worden afspraken gemaakt over de inhoud van deze ondersteuning. Dat kan van alles zijn: een lift naar het zwembad of sportclub, huiswerkbegeleiding, een middag opvang of meegaan naar een ouderavond. Op een laagdrempelige en gelijkwaardige manier krijgen kinderen wat extra aandacht en worden ouders ontlast.

De praktijk in Rhenen

Eerder sprak Gemeente.nu met oprichtster Leontine Bibo. Zij vertelde toen uitgebreid over de werking van het initiatief en hoe het naadloos past bij de beoogde transformatie in het sociaal domein. Over hoe het bijdraagt aan de pedagogische kracht van de sociale omgeving waardoor minder kinderen jeugdhulp nodig hebben. Haar initiatief slaat aan en groeit, met de nodige vaart. Daarom nu de kant van een gemeente die sinds het begin is aangesloten. Over het voordeel als de organisatie er actief is, welke besparingen er precies zijn en op welke soort van gemeentelijke hulp er nu echt wordt bespaard. We vroegen het Baukje Reynders, adviseur Jeugd -Sociaal domein bij de gemeente Rhenen.

Wat was de reden om Buurtgezinnen in te zetten?

‘Wij waren een van de eerste gemeenten die met Buurtgezinnen zijn gestart. Omdat we ons direct konden vinden in de filosofie ‘samen leven doe je met elkaar’. In de samenleving van nu lijkt het niet meer vanzelfsprekend om elkaar als mens te helpen. Heb je hulp nodig, dan organiseren we dat als gemeente en bieden we professionele jeugdhulp aan voor het gezin. Dat zullen we altijd blijven doen. Wat Buurtgezinnen weet te organiseren, is van andere waarde. Dat is hulp die mensen elkaar, onderling en vrijwillig, kunnen en willen geven. Hun grootste kracht is dat ze kleinschalige oplossingen tot stand brengen voor grootschalige problemen.’

Wat bespaart het en wat levert het op?

‘Om in kaart te brengen wat de opbrengsten en besparingen voor gemeenten zijn, onderzocht de organisatie afgelopen jaar 147 koppelingen tussen vraag- en steungezinnen. Deze startten in 2018 in elf verschillende gemeenten. Daarbij waren 370 kinderen betrokken.

‘Volgens hun berekening komt de gemiddelde besparing per koppeling uit op 5500 euro bij gezinnen zonder formele hulp bij aanvang en op maar liefst 11.000 euro bij gezinnen waar al hulpverlening actief is als Buurtgezinnen begint.

Je bespaart als gemeente bijvoorbeeld op de begeleiding van wijk- of jeugdteams, ambulante gezinsbehandeling of op de inzet van pleeggezinnen. De bedragen en de soorten hulp waar je op bespaart, herkennen we. Voor de gemeente Rhenen is de investering 43.000 euro per jaar. De geschatte besparing lag in 2018 op 109.000 euro. Dat is een ROI-factor van 2,5.’ 

Welke hulp wordt dan bijvoorbeeld voorkomen?

‘Dit is een voorbeeld waarbij er sprake is van formele jeugdhulp in het gezin. Een jongen van elf jaar, die naar bijzonder onderwijs gaat en geen vrienden heeft in de buurt, gaat wekelijks naar een steungezin met een zoon van dezelfde leeftijd. De betrokken hulpverleners vinden het namelijk erg belangrijk dat deze jongen gestimuleerd wordt in zijn sociale ontwikkeling. Als deze mogelijkheid er niet was, was er voor een formele logeervoorziening gekozen.’

Is er iets dat er voor Rhenen uitspringt als je het hebt over die besparing?

‘De grootste besparing komt voor rekening van de gezinnen en de kinderen zelf. Kinderen kunnen bij hun ouders blijven wonen dankzij de hulp en zorgzaamheid van een ander gezin. Dit is van zulke grote levenswaarde, dat valt nooit in cijfers uit te drukken. Buurtgezinnen krijgt het ieder jaar voor elkaar om uithuisplaatsing te voorkomen. Soms zelfs bij meerdere kinderen per jaar.’

Nog een advies voor gemeenten die het initiatief niet kennen of de inzet ervan overwegen?

‘Oprechte en langdurige zorgzaamheid voor elkaar, doe je met elkaar. Dat is waar het initiatief Buurtgezinnen om draait. De effecten in harde euro’s zijn er ook! Laat je overtuigen door de effectrapportage.’