Gemeenten zetten zich onvoldoende in om alle inkomsten uit werk van mensen met een WWB-uitkering te achterhalen. Dat stelt de Inspectie SZW
Mensen met een WW- of WWB-uitkering zijn verplicht om eventuele andere inkomsten te melden. Alle uitkeringen en inkomsten uit werk worden centraal opgeslagen in de polisadministratie. Gemeenten krijgen automatisch een signaal bij samenloop van een WWB-uitkering met inkomen uit werk. Alle fraude met ‘witte’ inkomsten van mensen in de bijstand is dus eenvoudig op te sporen.
Uit berekeningen van de inspectie op basis van gegevens uit 2009 blijkt dat 29.000 bijstandscliënten inkomsten naast hun uitkering hebben ontvangen die niet zijn verrekend of teruggevorderd.
Gemeenten kunnen inkomsten uit arbeid binnen drie maanden met een lopende uitkering verrekenen. Daarna moeten ze teruggevorderen, wat een adminstratief ingewikkelder proces is. Het zou de zaak vergemakkelijken als de verrekeningstermijn langer zou zijn.
Werk vinden
Wie een WW- of WWB-uitkering heeft, is ook verplicht om mee te werken aan het vinden van werk. Werkcoaches van UWV en klantmanagers van gemeenten krijgen van hun organisaties een grote mate van vrijheid bij het al dan niet opleggen van maatregelen als hun cliënten niet voldoen aan deze verplichtingen.
De Inspectie SZW deed onderzoek naar de houding van werkcoaches en klantmananagers tegenover mensen die door kleding en/of gedrag hun kansen op werk belemmeren. Als dit het geval is, worden ze geacht maatregelen te treffen. Bijvoorbeeld door te korten op de uitkering. In het algemeen geven de geïnterviewde medewerkers aan dat de regelgeving genoeg aanknopingspunten biedt om ongewenste kleding en gedrag te bestraffen.
Sommige klantmanagers vinden het niet helemaal duidelijk of kleding en gedrag die samenhangen met een geloofs- of levensovertuiging juridisch gezien wel voor bestraffing in aanmerking kunnen komen. In de praktijk stuit dit niet op problemen omdat vanuit het streven naar maatwerk voor iedere cliënt naar een passende oplossing wordt gezocht. Dit kan overigens wel gevolgen hebben voor de duur van de uitkering.
Medewerkers sturen
Op het punt van naleving is de ene werkcoach of klantmanager wat strenger dan de andere. De meesten zien een pittig gesprek met de cliënt als het meest effectieve instrument om deze te overtuigen van het gewenste gedrag. De inspectie merkt op dat een aanscherping van het sanctiebeleid in de praktijk alleen mogelijk is als de organisaties hun medewerkers daar op sturen.
De Inspectie SZW deed in 2011 onderzoek naar de manier waarop UWV en gemeenten omgaan met cliënten van wie gedrag en/of kleding hun kansen op werk beperken. En of ze onrechtmatig gedrag sanctioneren. Ook deed ze onderzoek naar wat gemeenten doen aan het controleren van inkomsten uit arbeid naast bijstand. In het rapport ‘Het naleven van verplichtingen’ doet ze daar verslag van
