Hulp bij vragen tegenprestatie voor uitkering

Vanaf begin volgend jaar zijn gemeenten verplicht de tegenprestatie vast te leggen in een verordening. De Werkwijzer Tegenprestatie moet uitkomst bieden. “Benoem de voordelen.”

De publicatie is een initiatief van de Programmaraad, een samenwerking van de VNG, Divosa, het UWV en Cedris, de vereniging van SW-bedrijven. Het document geeft uitleg over deze vijf onderwerpen:

• Juridische check:
  Is er wel sprake van een tegenprestatie of hebben we het eigenlijk over iets anders?
• Randvoorwaarden:
  Waar moet je aan denken als je aan de slag gaat met de tegenprestatie?
• Het vinden van plekken:
  Hoe kom je aan voldoende plaatsen in het kader van de tegenprestatie?
• Communicatie:
  Hoe communiceer je met belanghebbenden over de tegenprestatie?
• Voorwaardelijke dienstverlening:
  Hoe versterk je de naleving?

De wegwijzer moet gemeenten stap voor stap helpen naar het in de praktijk brengen van de tegenprestatie naar vermogen. Het geeft aan wat de kaders zijn voor de vraag om een tegenprestatie en welke randvoorwaarden gelden. Hierbij gaat het niet alleen om het bieden van passende werkzaamheden, maar ook bijvoorbeeld om het garanderen van de veiligheid als men maatschappelijk nuttig bezig is.

Ook handig: er zijn concrete voorstellen in te vinden om de plaatsen waar tegenprestaties gedaan kunnen worden in kaart te brengen. Verder is een hoofdstuk gewijd aan de communicatie rond het onderwerp. “Benoem de voordelen die het kan hebben voor een bijstandsgerechtigde”, is het advies in de werkwijzer. “Dreigen en straffen werkt snel averechts.”

Verplichting
Is de vraag aan mensen die een uitkering ontvangen zich maatschappelijk in te zetten eigenlijk een nieuw fenomeen? Nee, zegt Annemarie van Hinsberg van kenniscentrum Movisie, die meeschreef aan de werkwijzer. “Er is hiermee al veel ervaring, bijvoorbeeld in re-integratietrajecten of sociale activeringsprogramma’s.”

Nieuw is wel dat het nu om zo’n grote groep mensen gaat en niet alleen een specifieke doelgroep. Dus zonder categorale vrijstelling. Nieuw is ook het wederkerigheidsprincipe ‘voor wat hoort wat’. “Voor gemeenten is is vooral nieuw dat de landelijke overheid hen verplicht om dit te doen.”

De ophef over het leveren van een tegenprestatie lijkt wat geluwd, ziet de onderzoeker. “Momenteel wordt steeds meer gekeken hoe dit succesvol vorm kan krijgen.” Wat niet verandert? Het streven iemand met een uitkering aan het werk te helpen, blijft van het grootste belang. Of de prestatie als activeringsinstrument wordt ingezet, verschilt per gemeente.

Het Rijk wil vooral dat iemand wat doet voor zijn uitkering, staat in de werkwijzer. Gemeenten zien bijvoorbeeld ook kansen om de onterechte instroom naar een uitkering in te dammen of fraude door zwart werk moeilijker te maken.

Wat te doen?
Praktisch punt is natuurlijk dat er wel plaatsen moeten zijn. Anders gezegd: iets te doen. Wat dit betreft is een wereld te winnen door samenwerking met vrijwilligersorganisaties. In de praktijk zullen gemeenten evenwel hun eigen keuzen moeten maken, bijvoorbeeld over de vraag hoeveel uren iemand gaat besteden aan de tegenprestatie.

Hoe dan ook vraagt dit empathie van de gemeenteambtenaar, stelt Van Hinsberg. “Het vraagt om een open gesprek over hoe iemand kan meedoen naar vermogen. Van belang is daarbij om aan te sluiten bij wat iemand motiveert. Kijk ook naar dat wat de mensen zelf al doen of willen doen, bijvoorbeeld als het gaat om werkloze jongeren. Die zijn vaak al heel actief.”

Tagged With: Participatiewet, tegenprestatie, uitkering Filed Under: Werk