We zijn op weg naar een samenleving die, op basis van andere principes, de zorg voor elkaar gaat organiseren.
– column – Monique Jongerius
Enige tijd geleden las ik over een gemeente uit Zuid-Duitsland waar ‘jongere ouderen’ zorgdragen voor ‘oudere ouderen’. Ondersteuning bij huishoudelijke hulp, vervoer naar een ziekenhuis, het doen van boodschappen en ook het wassen van een oudere wordt onder elkaar geregeld. Het werkt op basis van een puntensysteem. Deze punten kun je later, als je zelf hulp nodig hebt, inwisselen. Je kunt je ook uit laten betalen voor de hulp die je biedt. Het systeem functioneert al een jaar of tien naar tevredenheid.
Decentralisatie AWBZ
Het voorbeeld inspireerde mij in het licht van de discussie rond de verdere decentralisatie van de AWBZ in 2015 naar gemeenten. In dat jaar wordt de huidige Wmo uitgebreid met de persoonlijke verzorging en dagbesteding. Dit gaat vergezeld vmet fikse bezuinigingen. Kan het voorbeeld van Zuid-Duitsland ook voor Nederland het perspectief worden?
In Nederland is vooral de discussie rond de persoonlijke verzorging op het lijf actueel. Dit lijkt de grens te zijn waar de inzet van een ongediplomeerde moet stoppen, en de professional het moet overnemen. Hoe de vernieuwingen in de AWBZ met de groeiende behoefte aan zorg er over tien jaar uitzien, is op dit moment nog onbekend. Wat we wel weten, is dat het beroep dat wordt gedaan op de directe omgeving en de inzet van vrijwilligers, fors gaat toenemen.
Vrijwilligers
Vooral de grote groep gezonde, jongere ouderen is voor gemeenten het nieuwe ‘goud’. Maar, de nieuwe vrijwilliger laat zich niet sturen. Hooguit verleiden.
Met alle werkervaring die jongere ouderen hebben opgedaan, verlangen zij van gemeenten dat zij als vrijwilliger een topbehandeling krijgen. Taken worden ook niet vanzelfsprekend overgenomen door vrijwilligers. Bovendien zijn vrijwilligers niet gratis, en vraagt het coördinatie, begeleiding en deskundigheidsbevordering. Het zijn niet de ‘nieuwe goedkope krachten’ die professionals overbodig maken.
Nieuwe principes
Voor goed functionerende vrijwilligersgemeenschappen zijn nieuwe, leidende principes nodig. Zoals wederkerigheid, gelijkwaardigheid en veiligheid. Dat kwam ook naar voren in een van de Gemeente Dialogen die KING, samen met Blommestein Groep, dit jaar houdt voor wetenschappers en bestuurders van gemeenten.
Belangrijk is dat de bijdrage van de vrijwilliger ook het leven van de vrijwilliger zelf verrijkt. Goed kunnen faciliteren, loslaten, maatwerk bieden en minder regels is en wordt het nieuwe credo. Dit geldt niet alleen voor gemeenten, maar ook voor vrijwilligersorganisaties en zorginstellingen.
Daartegenover staat een aantal principes waaraan de vrijwilliger moet kunnen voldoen. Zoals beschikbaarheid, zelfstandigheid en trouw. Vrijwilligers en professionals zullen meer naar elkaar toegroeien, en het werk in het verlengde van elkaar uitvoeren.
Zorg voor elkaar
We zijn op weg naar een samenleving die, op basis van andere principes, de zorg voor elkaar gaat organiseren. Een grote uitdaging die de moeite waard is en een grotere gemeenschapszin en verbondenheid met elkaar stimuleert.
Misschien zien we het voorbeeld uit Zuid-Duitsland over tien jaar als een wenkend perspectief. Of misschien vinden we het dan wel heel gewoon. Mij spreekt het in ieder geval wel aan om met elkaar aan die nieuwe principes te werken.
Over de Auteur: Monique Jongerius is MT-lid bij het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten
4 reacties
Jammer dat kennelijk niet bekend is dat hier in Nederland het wiel (al dan niet ten dele) is uitgevonden via zorgcoöperaties. Zo lijkt het bestaan van zorgcoöperatie Hoogerloon uit het oog verloren, terwijl die al sinds 2005 bestaat.
Moeten we eerst weer op de hei gaan zitten om met dure jongens het dure wiel uit te gaan vinden? De Achterhoek is er klaar voor om te gaan starten, getuige zorgcoöperatie Bronckhorst.
Een aantal politieke partijen in de Achterhoek wil het faciliteren van zorgcoöperaties (dus niet de oprichting zelf) mogelijk maken.
Met Naoberschap in de Achterhoek kom je een eind.
Rein Annema, initiatiefnemer onderzoek zorgcoöperatie Oost Gelre.
Beste heer Annema,
Hartelijk dank voor uw reactie. Eerlijk gezegd kende ik de zorgcoöperatie Hoogerland niet. Maar wat goed dat deze coöperatie al zo lang bestaat en navolging kent.
In een blog ben je altijd beperkt in je woorden en voorbeelden. Het gaat er toch vooral om om een bepaalde gedachtelijn voor het voetlicht te brengen. Ik hoop dat u die ook onderschrijft.
Misschien kunt u een link toevoegen aan uw reactie over de zorgcoöperatie Hoogerland, zodat meer mensen er kennis van kunnen nemen.
Met vriendelijke groet,
Monique Jongerius
Kijk eens op de site van het Kenniscentrum Wonen Zorg. Heel veel voorbeelden waaronder ook zorgcooperatie Hoogeloon onder de noemer van Lokale Kracht in wonen,welzijn en zorg. http://www.kcwz.nl/lokalekracht
Het is niet allemaal goud wat er blinkt!
Eerst allerlei bezuinugingen in de zorg doorvoeren en duurbetaalde managers aanstellen waardoor vaste zorgverleners ontslagen moeten worden. Dan is is het absoluut niet ethisch om van leken en andere goedbedoelde dilletanten verwachten dat zij de open plek van deze ontslagen proffesionals gaan opvullen. Een schandaligegedachte. Niemand is daar gebaat bij. Schoenmaker houdt je bij je leest.