Deelnemers boa-pilot wapenstok bekend

Foto: boa’s uit Capelle aan den IJssel

De tien gemeenten waar buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) worden uitgerust met een korte wapenstok zijn bekend. De pilot start uiterlijk op 1 januari 2021 en duurt één jaar. Ondertussen is minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid bezig met een wetsvoorstel om regels over bewapening van boa’s vast te leggen. Dat moet halverwege volgend jaar klaar zijn.

De geselecteerde gemeenten voor deelname aan de pilot zijn: Alkmaar, Amsterdam, Capelle aan den IJssel, Hoorn, Leeuwarden, Valkenburg aan de Geul, Velsen, Zandvoort, Zoetermeer en Súdwest-Fryslân (Zuidwest-Friesland). Daar krijgen boa’s in de openbare ruimte de beschikking over de korte wapenstok. De deelnemers moeten voldoen aan de vereiste opleiding en training.

Eenentwintig gemeenten meldden zich aan voor deelname aan de pilot, één gemeente heeft zich later teruggetrokken. Bij de selectie is gekozen voor een landelijke spreiding, met een verdeling over grootstedelijk gebied, middelgrote en kleine gemeenten en landelijk gebied. Voordat de geselecteerde gemeenten de pilot kunnen gaan uitvoeren, moeten de boa’s starten met (aanvullende) opleiding en training met de korte wapenstok.

Zoetermeer

Burgemeester Michel Bezuijen van Zoetermeer is blij dat zijn gemeente geselecteerd is. ‘De veiligheid van de handhavers verdient blijvende aandacht, dat hebben we recent ook in onze gemeente ondervonden.’ Hij doelt daarmee op de mishandeling van twee boa’s vorige maand bij het handhaven van de coronaregels. ‘Met deze pilot kunnen we het effect zien van het dragen van een korte wapenstok en de mogelijk preventieve werking ervan.’ Hij benadrukt dat daar de opleiding bij hoort, net als de handhavers zelf.  

WAPENSTOK

In het nieuws is te horen dat BOA’s in 10 gemeenten een proef gaan draaien met de korte wapenstok. Ook wij van @thhzoetermeer mogen meedraaien met deze proef.

Voordat wij de wapenstok meekrijgen zullen wij dezelfde opleiding volgen als de politie. pic.twitter.com/6sYwZwvX88

— Team Handhaving (@THHZoetermeer) November 16, 2020

In Amsterdam worden maximaal twintig boa’s uitgerust met de korte wapenstok. Het stadsbestuur schrijft dat de pilot vanaf begin 2022 geëvalueerd zal worden. ‘Als de proef goed verloopt, wil dat nog niet zeggen dat Amsterdam alle boa’s het wapen gaat geven,’ benadrukt het bestuur. De pilot wordt voornamelijk gehouden in het centrum van de stad, omdat daar het meest sprake is van geweld en agressie tegen boa’s.

Boa-bonden

Ook de boa-bonden zijn verheugd dat, na vele acties en gesprekken met het ministerie over bewapening van boa’s, de proef van start gaat. De pilot is onderdeel van de afspraken die zij in juni met minister Grapperhaus maakten. Richard Gerrits van BOA ACP is blij en trots op het resultaat. De Nederlandse BOA Bond (NBB) benadrukt op Twitter ook dat de boa’s opgeleid zijn of worden om de wapenstok te krijgen.

‘Boa’s met geweldsbevoegdheid zijn opgeleid en getraind om verantwoord met de wapenstok om te gaan. Zij worden geacht overtreders van wetten aan te spreken, te waarschuwen en te beboeten. Dan moet je je in ieder geval de eerste minuten kunnen verdedigen. Dat werkt preventief en maakt het werk veiliger.’ Verder verduidelijkt de NBB dat het geen proef is in de zin ‘of’ de wapenstok er gaat komen. ‘De wapenstok gaat er sowieso komen. In de pilot wordt vooral gekeken hoe dat het beste kan.’

Wetsvoorstel

De opgedane ervaringen en de evaluatie van de pilot dienen als input voor nieuwe regelgeving over bewapening en uitrusting van de boa’s. Het ministerie van Justitie en Veiligheid werkt aan een wetsvoorstel zodat er duidelijke regels over komen. Het zal naar verwachting halverwege volgend jaar aan de Tweede Kamer en Raad van State worden voorgelegd.

AMvB

Grapperhaus wil bewapening en uitrusting van boa’s namelijk gaan regelen via een algemene maatregel van bestuur: AMvB. ‘De laatste maanden is veel te doen geweest omtrent de handhaving door boa’s,’ schrijft de minister. Door die ontwikkelingen gaat hij voor het wetsvoorstel een aantal zaken opnieuw bekijken:

• Welke geweldsmiddelen en uitrusting zijn nu passend bij de verschillende taken van boa’s werkzaam in alle zes domeinen?
• Is het huidige proces van toekenning van bewapening toereikend, of moeten de eisen die nu worden gesteld aan werkgevers worden aangepast?
• Moet er meer beoordelingsruimte op lokaal niveau komen in de toekenning van geweldsmiddelen, en zo ja, hoe moet dit worden vormgegeven?

Volgens Grapperhaus is het belangrijk dat de inhoud van de AMvB wordt gedragen door alle partijen: ‘zoals het lokaal bestuur, boa-werkgevers uit alle domeinen, politie, OM, boa bonden, VNG, alsmede mijn collega’s bij LNV, IenW en BZK.’ In het voorjaar van 2021 informeert hij de Tweede Kamer over de voortgang van de AMvB en ook over het onderzoek naar uitrusting van boa’s met pepperspray.

Veiligheidscriterium

Volgens de Nederlandse BOA Bond komt in de AMvB ook de toekenning van de wapenstok op basis van het veiligheidscriterium, in plaats van het huidige noodzaakcriterium. Daarbij wordt gekeken naar de taak van de boa (handhaven of toezichthouden) en wat zijn de risico’s. ‘Zijn de risico’s in de eerste minuten niet te beperken, dan volgt uitrusting met wapenstok. De lokale driehoek past het criterium toe, de minister toetst achteraf.’

Onveilige werkomgeving

Uit onderzoek van het wetenschappelijk bureau van het ministerie van Justitie en Veiligheid, het WODC blijkt dat 95 procent van de boa’s het afgelopen jaar te maken gehad met verbale agressie. Van hen werd 68 procent geïntimideerd en 58 procent werd slachtoffer van fysiek geweld. Handhaving tijdens de coronacrisis deed hier nog een schep bovenop, zo beschrijft het onderzoek dat vandaag werd gepresenteerd. ‘De onveilige werkomgeving van boa’s vraagt om maatregelen.’