Foto: ©Ministerie van Financiën
Het kabinet maakte op Prinsjesdag bekend 17 miljard euro uit te trekken voor reparatie van de koopkracht. Dit om de gevolgen van onder meer de energiecrisis te dempen en armoede tegen te gaan. Gemeenten krijgen extra geld voor schuldhulp en ander beleid. In 2026 keert het kabinet 1 miljard euro extra uit om lokaal vrij te besteden. Maar over de periode daarna is nog steeds niets bekend.
Minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en staatssecretaris Van Rij (Financiën) voegen 1 miljard euro extra toe aan het gemeentefonds in 2026. Dat werd op Prinsjesdag in de Miljoenennota bekendgemaakt. Dit in aanloop naar een nieuwe financieringssystematiek voor gemeenten. De middelen zijn vrij besteedbaar, het is dus aan gemeenten hoe ze die inzetten. ‘Hiermee wil het Rijk de gemeenten ondersteunen in de belangrijke rol die zij vervullen richting hun inwoners.’
Deadline
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten noemt het in reactie een stap in de richting van een oplossing voor het ‘financiële ravijn’ in 2026. ‘Voor de periode na 2026 zien wij echter een forse terugval in het accres. Daar moet echt een oplossing voor komen,’ aldus voorzitter Jan van Zanen. Gemeenten hadden Prinsjesdag juist als deadline gesteld voor duidelijkheid over hun financiële ruimte vanaf 2026.
Tot 2025 solide
‘De financiële positie van gemeenten tot 2025 is solide. Daarnaast heeft de VNG het kabinet de afgelopen tijd kunnen bewegen gemeenten op een aantal punten tegemoet te komen en zaken recht te zetten. Zo is de extra bezuiniging van 500 miljoen euro voor de jeugdzorg weer van tafel. Daarnaast is via het Integraal Zorgakkoord een eerste stap gezet voor de dekking van het tekort Wmo-abonnementstarief,’ aldus Van Zanen.
Gesprek
De VNG stelt dat een structurele afspraak over financiën voor gemeenten noodzakelijk is om het bijspringen in de huidige crises vol te houden. ‘De bijdragen die gemeenten leveren aan het opvangen en oplossen van de gevolgen van de huidige crises is enorm.’ Ook het kabinet ziet volgens de gemeentekoepel de noodzaak van een structurele oplossing en doet daarom een procesvoorstel om hierover de komende tijd samen het gesprek te voeren. ‘De VNG gaat dat gesprek graag aan.’
Asielcrisis
Om de doorstroom in de asielopvang weer op gang te krijgen maakte het kabinet afspraken met veiligheidsregio’s, provincies en gemeenten. Daarnaast komt er extra geld voor de aanpak van overlastgevende asielzoekers (45 miljoen euro structureel) en ter bevordering van het draagvlak voor en de opvang van alleenstaande minderjarige vreemdelingen tot 21 jaar (40 miljoen euro structureel).
Ook komt er oplopend tot 83 miljoen euro structureel bij de brede doeluitkering rampenbestrijding (BDUR) van het Rijk aan de veiligheidsregio’s. Het budget voor inburgering en integratie van statushouders gaat in 2022 met 20 miljoen euro omhoog. In 2023 met 40 miljoen en het jaar erna met 30 miljoen euro.
Energiecrisis
Met een pakket van 17 miljard euro voor 2023 wil het kabinet de negatieve effecten van de hoge inflatie en de energiecrisis zoveel mogelijk dempen. ‘En zo een groeiende groep kwetsbare huishoudens beschermen, maar ook middeninkomens. Met als uitgangspunt dat werken moet lonen.’ Dit schrijven de ministers Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en Schouten (Armoede, Participatie en Pensioenen) in hun begroting.
Armoede en schulden
De verwachting is dat meer huishoudens en ondernemers een beroep zullen doen op de gemeentelijke schuldhulpverlening. Gemeenten krijgen daarom meer geld om meer mensen schuldhulp aan te kunnen bieden. Het kabinet geeft 200 miljoen extra uit om stapeling van sociale en maatschappelijke problemen te voorkomen. Onder meer met bijzondere bijstand, voedselbanken, initiatieven voor deelname van kinderen aan school en samenleving. En dus voor extra capaciteit, snelheid en effectiviteit in de schuldhulpverlening. De precieze verdeling moet nog uitgewerkt worden.
Energietoeslag
Ook in 2023 kunnen gemeenten een energietoeslag van 1300 euro uitkeren aan huishoudens tot 120 procent van het sociaal minimum. Gemeenten hebben beleidsvrijheid om zelf het uit te keren bedrag en de doelgroep die voor de toeslag in aanmerking komt te definiëren. In totaal is hier 1,4 miljard euro voor. Het kabinet steekt daarnaast 35 miljoen euro in het tegemoet komen van studenten die in ernstige financiële problemen komen als gevolg van de hoge energierekening.
Jongeren
Gemeenten krijgen 8 miljoen euro in 2023 voor het ondersteunen naar werk van schoolverlaters met een structurele achterstand op de arbeidsmarkt. Wijkagenten, jeugdwerkers, leraren en gemeenten werken samen om te voorkomen dat jongeren de criminaliteit in worden gezogen. Volgend jaar wordt 103 miljoen euro gestoken in deze preventieve en wijkgerichte aanpak.
Jeugdzorg
In de Miljoenennota wordt niet gerept over jeugdzorg. Het kabinet hakt wederom geen knoop door over het structurele budget voor jeugdzorg, tot teleurstelling van Jeugdzorg Nederland. ‘Er is alleen incidenteel voor 2023 extra geld voor gemeenten uitgetrokken. Dat wil echter niet zeggen dat het ook bij de jeugdzorg terecht komt. Wij willen afspraken maken met gemeenten over structurele oplossingen voor de knelpunten in de jeugdzorg, maar dan moeten gemeenten ook weten waar ze aan toe zijn,’ aldus Hans Spigt, voorzitter van Jeugdzorg Nederland.
Geef een reactie