Het kabinet, gemeenten en provincies hebben afspraken op papier gezet om de asielcrisis te bezweren. Het gaat om meer noodopvangplekken, meer flexwoningen, huisvesting en integratie van statushouders en financiële compensatie voor gemeenten. Ook zijn voorwaarden afgesproken waarmee veiligheidsregio’s de crisisopvang tot na 1 oktober op zich nemen.
Het kabinet, de Vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG), Interprovinciaal Overleg en het Veiligheidsberaad bereikten een akkoord om de opvang van asielzoekers onder controle te krijgen. De situatie in het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel is onhoudbaar en er zijn onvoldoende (crisisnood)opvangplekken. Volgens de betrokken partijen zijn acute maatregelen nodig om uit de ontstane crisis te raken en te blijven. ‘Deze uitweg uit de asielcrisis kan alleen succesvol zijn als alle partijen de gemaakte afspraken nakomen,’ aldus de VNG.
Ter Apel
Het gaat om een totaalpakket aan afspraken. In Ter Apel is het streven om deze week een noodopvanglocatie in een nabije gemeente te openen. Van daar uit kunnen asielzoekers voor registratie en opvang gecontroleerd naar het aanmeldcentrum komen. En er is een veiligheidsrisicogebied afgekondigd rondom de COA-locatie, in principe tot 1 oktober 2022. Hierdoor hebben politie en boa’s meer bevoegdheden om preventief te fouilleren en is cameratoezicht mogelijk. Daar kan een noodverordening bij komen voor heel Ter Apel/Westerwolde, waarbij alleen mensen in het gebied mogen komen voor opvang of registratie.
Crisisnoodopvang
De Veiligheidsregio’s doen hun uiterste best om de 225 aanvullende plekken crisisnoodopvang (CNO) per regio te realiseren. Daar bovenop moeten nog 225 CNO-plaatsen per veiligheidsregio komen. Hier zijn voorwaarden voor afgesproken, zoals dat de afspraak over de inzet van Rijksambtenaren in de noodopvang vervalt. Het Rijk zet de aanbesteding voor personeel in voor regio’s die hier een beroep op doen. Alle kosten voor personeel die veiligheidsregio’s zelf inhuren voor CNO en de organisatie, worden vergoed.
1 oktober
Veiligheidsregio’s gaven eerst nadrukkelijk aan dat het op 1 oktober dit jaar afgelopen zou zijn met de crisisopvang. Maar onder voorwaarden willen ze nu de CNO’s toch langer openhouden. Het Rijk moet voor de genoemde datum komen met een politieke keuze en uitvoeringsplannen voor de instroom, doorstroom en uitstroom in de asielketen, inclusief de middelen.
‘Dit moet voorkomen dat we nogmaals in een dergelijke crisis geraken. Hierin moet ook kraakhelder worden gemaakt hoe we ervoor zorgen dat de doelgroep die niet mag blijven ook daadwerkelijk en zo snel mogelijk vertrekt.’
Ook moet het kabinet van de veiligheidsregio’s uiterlijk 1 oktober de spoedwetgeving in consultatie brengen, die een wettelijke taak creëert voor gemeenten om asielopvang te realiseren . Ook moet het kabinet uiterlijk op die datum een transitieplan hebben over de afbouw van de crisisopvang, die voor de veiligheidsregio’s in principe op 1 januari 2023 klaar moet zijn. In dat plan moet ook duidelijk zijn aan wie de CNO wordt overgedragen.
Doorstroom
Om de doorstroom verder op gang te krijgen moeten vergunninghouders snel een huis krijgen. Dit jaar proberen gemeenten 20.000 statushouders te huisvesten. Afspraak is dat in ieder geval 15.300 statushouders een woning krijgen, de taakstelling van dit jaar plus achterstand. Daarbij moeten, om verdringing zoveel mogelijk te voorkomen, extra sociale huurwoningen worden gebouwd. Zoals bijvoorbeeld in Utrecht gebeurt.
Het doel voor het aantal te realiseren flexwoningen is opgehoogd van 7.500 naar 37.500 tot en met 2024. Daarvan gaan er naar schatting ruim 12.000 naar statushouders. ‘Willen we iedereen een fatsoenlijk dak boven het hoofd kunnen bieden dan moet de bouw van flexwoningen fors worden opgevoerd,’ aldus minister De Jonge voor Volkshuisvesting. ‘Dat doen we voor iedereen die met spoed een woning zoekt, mensen die al langer op de wachtlijst staan en mensen die het recht hebben gekregen in Nederland te mogen blijven.’
316 miljoen euro
Samen met gemeenten en provincies is er een pakket uitgewerkt waarin partijen zekerheden krijgen. Het Rijk en alle medeoverheden zegden toe extra prioriteit te geven aan het beschikbaar stellen van de locaties en het klaarmaken voor bebouwing. Er wordt 316 miljoen euro uitgetrokken om het doel te realiseren.
Tot die tijd worden mensen vooral ondergebracht in sociale huurwoningen. In plaats van 5 tot 10 procent wordt dit jaar waarschijnlijk rond de 12 procent van de sociale huurwoningen toegekend aan asielzoekers die in Nederland mogen blijven. Dit zal wel verschillen per gemeente.
Financiële middelen
Ook is afgesproken dat het Rijk structureel voldoende financiële middelen beschikbaar stelt voor gemeenten, om alle taken op het gebied van opvang, huisvesting en integratie uit te kunnen voeren.
- Financiering vindt plaats via het Gemeentefonds, tenzij gemeenten anders verzoeken.
- De Wet Inburgering 2021 moet uitvoerbaar en betaalbaar zijn. Gemeenten worden in staat gesteld alle inburgeraars passende ondersteuning te bieden met bijbehorende middelen.
- De middelen voor uitvoeringskosten worden in de jaren 2022, 2023 en 2024 opgehoogd vanwege hogere aantallen inburgeraars. Zo nodig wordt dit bijgesteld.
- Om de onderwijsroute voor alle inburgeraars mogelijk te maken gaat het bedrag voor de inburgeringsvoorzieningen (SPUK) omhoog voor de jaren 2023 en 2024. Uitgangspunt is en blijft dat gemeenten passende financiering ontvangen voor de uitvoering van de Wi2021, dus dat eventuele hogere kosten leiden tot een bijstelling van het budget.
- Concreet zal het budget voor de inburgering in 2022, 2023 en 2024 in ieder geval worden opgehoogd met respectievelijk 20, 40 en 30 miljoen euro.
Uitruilen
Opvangplekken voor Oekraïense ontheemden, asielzoekers en statushouders kunnen door gemeenten flexibel worden ingezet. Opvang van Oekraïners en reguliere asielopvang moet uitgeruild kunnen worden, zonder dat de financiële regelingen dit tegenwerken of dat het leidt tot verhoogde administratieve lasten. De taken CNO en huisvesting van statushouders moeten onderling zo makkelijk mogelijk uit te ruilen zijn. En ook de uitwisseling tussen opvang van asielzoekers en huisvesting van statushouders. Waar dit nu kan gebeurt het zoveel mogelijk binnen de eigen provincie. De eerder genoemde spoedwetgeving moet meer op dit gebied mogelijk maken.
RO-kwesties
Het Rijk stimuleert provincies mee te werken aan het oplossen van RO-kwesties en om gemeenten aan te spreken die achterblijven bij hun aandeel in het oplossen van deze crisis. Hierover worden voor 1 oktober nadere afspraken gemaakt. Het Rijk accepteert dat gemeenten voor opvang locaties gebruiken die niet voldoen aan de normale standaarden. Minimale voorwaarde is wel dat het veilig en hygiënisch is.
Eén loket
Er komt een integrale programmatische ondersteuningsstructuur met 1 loket en centrale regie, onder leiding van een (programma)directeur. Uiterlijk 1 oktober 2022 is er één telefonische helpdesk voor veiligheidsregio’s en gemeenten voor vragen aan en adviezen van COA, IND, VluchtelingenWerk Nederland en AVIM.
Goede basis
‘Met deze afspraken leggen we een goede gezamenlijke basis om de mensonterende situatie in Ter Apel op te lossen,’ aldus Theo Weterings, portefeuillehouder Asiel bij de VNG. ‘Ook kunnen we de opvang van asielzoekers en huisvesting en integratie van statushouders uit de crisisstand halen én houden, op een manier die meer draagvlak heeft bij gemeenten en onze inwoners. De werkzaamheden die uit deze afspraken voortkomen worden volledig gecompenseerd door het Rijk. Een belangrijk gegeven, gezien de slechte financiële vooruitzichten van gemeenten voor 2026.’
Vergaande maatregelen
Daarbovenop neemt het kabinet vergaande maatregelen ‘om de instroom van vluchtelingen in te dammen en de uitstroom te bevorderen’. Bij het aanmeldcentrum in Ter Apel krijgen mensen die voor de poort verblijven duidelijkheid over hun identificatie- en registratieafspraak en wanneer zij zich hiervoor kunnen melden.
Het ministerie van Defensie stelt een locatie beschikbaar voor asielzoekers die nu de nacht moeten doorbrengen rondom het aanmeldcentrum. Op kazerne Zoutkamp in de gemeente Het Hogeland in Groningen wordt een noodopvanglocatie gerealiseerd. Defensie helpt ook bij het opbouwen van de locatie en het vervoer van asielzoekers.
Beperking toestroom
Gezinnen van statushouders mogen pas naar Nederland komen wanneer er voor hen een passende woning klaar staat. Ook laat Nederland tot eind 2023 geen mensen meer toe in het kader van de EU-Turkije Verklaring. Onder die afspraken liet Nederland sinds 2016 relatief veel Syriërs toe. ‘Het kabinet blijft die afspraken belangrijk vinden en zal er met ingang van 2024 ook weer invulling aan gaan geven. Maar in de huidige situatie is dat onverantwoord.’
Geef een antwoord