Er komt een algemene maatregel van bestuur (amvb) die de ‘bewapening en uitrusting’ van buitengewoon opsporingsambtenaren regelt, net zoals voor de politie. Dit nieuwe kabinetsvoorstel beoogt nog niet direct een verruiming van bevoegdheden, maar legt daarvoor de basis.
Boa’s krijgen een ‘hogere’ plek in de regelgeving, blijkt uit het conceptwetsvoorstel. Het ministerie van Justitie en Veiligheid schept allereerst de mogelijkheid van een amvb. De invulling van dat nieuwe besluit is momenteel onderwerp van gesprek tussen het ministerie en de boa-vakbonden, zo bevestigen die laatste. Het ministerie houdt zich in de eerste, technische aanzet nogal op de vlakte. Het zou slechts gaan om het omzetten van de bestaande boa-beleidsregels en eventuele ‘verbeteringen’.
Wapenstok komt eraan
De wijzigingen hebben echter te maken met brede invoering van een wapenstok en mogelijk pepperspray voor handhavende boa’s, leggen de vakbondsleiders uit. ‘Vorig jaar juni hebben we afspraken gemaakt met minister Grapperhaus. De lokale driehoek gaat op basis van andere criteria beoordelen of boa’s bewapening nodig hebben, met een zwaardere rol voor de burgemeester,’ aldus Ruud Kuin van de Nederlandse BOA Bond.
Hij vervolgt: ‘Bij de keuze om boa’s in te zetten voor handhaving, hoort dat zij zichzelf kunnen verdedigen. Dat is onderdeel van die afspraken. Tenzij de politie gegarandeerd binnen minuten ter plekke kan zijn, maar dat kan meestal niet.’
Verdediging hoort erbij
Richard Gerrits van vakbond BOA-ACP zegt ook dat de wapenstok eraan komt in de amvb. ‘Hiervoor loopt nu een pilot in tien gemeenten, waaronder IJmuiden, Zoetermeer en Leeuwarden. De resultaten daarvan worden eind dit jaar verwacht. Maar waar nodig voor de veiligheid, daar komt de wapenstok. Dat is de afspraak. Ik verwacht dat met de nieuwe criteria de stok onderdeel wordt van de standaarduitrusting in zo’n drie kwart van de gemeenten.’
Boa’s vragen zelf niet om zwaardere, nieuwe bevoegdheden merkt Gerrits nog op. ‘Maar als die er toch komen, zoals we steeds weer zien, dan horen daarbij verdedigingsmiddelen, zoals wij ze noemen.’ Het ministerie schrijft daarnaast: ‘Gelijktijdig worden andere onderwerpen dan de bewapening en de uitrusting, zoals de opleiding en de screening van boa’s, herzien in afzonderlijke trajecten.’
Handhaving coronabeleid
Onder andere het coronabeleid leidt tot zwaardere taken en geweldsmiddelen voor boa’s. Op dit moment houden boa’s bijvoorbeeld toezicht op de naleving van de regels rond de coronapas, een taak waarvoor gemeenten extra geld krijgen. ‘Maar dat is geen geld voor boa’s. Ondernemers kunnen hiermee de handhaving bekostigen die in eerste instantie hún zaak is,’ zegt Gerrits.
De boa houdt in de gaten of de ondernemers de coronapas bij bezoekers goed handhaven. Is dat niet het geval, dan volgen in principe eerst waarschuwingen. Pas daarna kan er een boa handhavend komen optreden. Zodra boa’s ’s avonds de straat op worden gestuurd, zeker als bonnenschrijver, speelt de oude discussie over bewapening al gauw weer op.
De bewapening is nu lokaal verschillend, maar de rode draad is dat boa’s steeds meer op politieagenten gaan lijken. ‘Door de veranderde taakstelling en context beschikken bepaalde (groepen) boa’s over steeds zwaardere bewapening. De bewapening van een groot aantal boa’s vertoont hierdoor steeds meer gelijkenis met de bewapening van politieambtenaren,’ aldus Justitie en Veiligheid in de toelichting op het voorstel. Daarbij zou ook de nieuwe regeling horen.
Aanpassing kost meer tijd
Nieuwe wijzigingen zullen door het voorstel eerder langer dan korter in beslag nemen. Een amvb of aanpassing daarvan moet immers langs de Raad van State en de Tweede Kamer. Dat is ook precies de bedoeling: ‘Deze stappen zijn gelet op de zwaarte van de toegekende geweldmiddelen, de impact van de aanwending hiervan op de burger en het maatschappelijk debat over de toepassing van geweld door de overheid wenselijk en passend. Ook indien dit betekent dat het meer tijd zal kosten om deze te wijzigen.’
Willem Dijsselhof, deskundige op het gebied van boa-beleid, hoopt dat de verankering in een amvb meer uniformiteit voor boa’s in Nederland zal brengen, zoals de bonden nastreven. ‘De bevoegdheden worden nu in de praktijk bepaald door de plaatselijke politieleiding. Daardoor zie je landelijk veel verschillen bij gelijke situaties voor boa’s, of het nu gaat om pepperspray, een vuurwapen, of toegang tot communicatiesysteem C2000,’ aldus Dijsselhof.
Ontwikkeling boa’s
‘Daarnaast hoop ik,’ zegt Dijsselhof, ‘dat er meer aandacht komt voor wat de boa’s zelf willen en kunnen. In de avond of nacht op pad met alle problemen van dien, is niet voor iedereen weggelegd. Boa’s die meer kunnen en willen dan hun functie vereist, zouden makkelijker moeten kunnen doorstromen naar een meer geschikte functie. Terwijl er ook een oplossing zou moeten komen voor boa’s die de ontwikkeling van de functie niet willen of kunnen doormaken.’
In de lijn der verwachtingen. Heel verrassend dit. Een stel slecht opgeleide mbo-ers geweldsbevoegdheden geven. Dit kan alleen maar fout gaan.
Ik lees nergens dat BOA’s dan getraind worden in het gebruik van geweldsmiddelen. Daar hoort m.i. zeker bij dat je leert om een geweldsmiddel pas te gebruiken als je wordt aangevallen, en dan nog eigenlijk niet.
Nu durf ik te beweren dat veel BOA’s het mondeling niet afkunnen omdat hun die vaardigheid ontbreekt en dat ze zelfs agressie oproepen tijdens hun handhavende activiteiten waardoor een aanval op hun persoon min of meer door henzelf wordt opgeroepen. Met andere woorden: is de opleiding voor BOA voldoende op het intermenselijke vlak of gaat het alleen maar om het geüniformeerd kunnen opnoemen van toepasselijke wetsartikelen?
Het zegt toch het een en ander dat de zorg niet wordt opgeschaald maar BOA’s wel extra bevoegdheden krijgen