‘Heldere afspraken’ blijken niet uit dossier vreugdevuren

Het vreugdevuurdossier van de gemeente Den Haag legt veel zaken bloot. Maar niet dat er ‘heldere afspraken’ waren met de bouwers op Scheveningen, zoals burgemeester Pauline Krikke van meet af aan heeft gezegd.

Bij die helderheid werden direct al vraagtekens gezet. Om te beginnen omdat er geen vergunning bleek te zijn, maar slechts een convenant tussen de gemeente en de bouwers. Toen de burgemeester dat convenant na veel aandringen openbaar maakte, bleek dit betrekking te hebben op de jaarwisseling 2016-2017. Met de expliciete vermelding dat het alléén van toepassing was op dat jaar. De bouwers ontkenden het convenant ooit te hebben gezien.

Afspraken niet op papier

Daarop volgde een merkwaardig debat in de raad, waarbij de burgemeester geen antwoorden wilde geven op voorspelbare vragen. Zoals: is er een schriftelijke herbevestiging van het convenant? Krikke weigerde zelfs een simpel ‘ja’ of ‘nee’ daarop. Het vrijgegeven dossier werpt al wat meer licht op deze kwestie. Als er een heldere afspraak was over het convenant, dan stond die in elk geval niet op papier. En het lijkt twijfelachtig of dit in gesprekken wél aan de orde is gekomen.

De gemeente blijkt vooral overhoop te liggen met de organisatie van Scheveningen, die allerlei eisen stelt. Bijvoorbeeld over het toestaan van een feesttent bij het vreugdevuur, met 5000 euro subsidie. Als de gemeente niet ogenblikkelijk toegeeft, loopt de organisatie boos weg uit een gesprek. Gedoe is er ook over een andere bouwwijze die Scheveningen voorstelt, maar die niet wordt toegestaan vanwege de veiligheid. De gemeente is huiverig voor de reactie, blijkt uit interne mail (pdf), want de organisatie zal ‘op zijn zachtst gezegd niet blij zijn’.

‘Gesproken over convenant’

Maar een bevestiging van het convenant ontbreekt dus in de troebele communicatie met de palletstokers op Scheveningen. Anders dan in de correspondentie met Duindorp overigens, waar het convenant ten minste wordt genoemd. In het ‘feitenrelaas’ (pdf) meldt de gemeente dat er op 21 november met Scheveningen een gesprek is geweest. ‘Nieuwe afspraken gedeeld, gesprek gevoerd hierover. Zo is er onder andere gesproken over de locatie en het convenant.’

Een verslag daarvan ontbreekt echter. Hoe helder de afspraken zijn voor de Scheveningse bouwers, is ook de vraag gelet op fragmenten uit een chatverslag (pdf) tussen hen en de handhavers. Op 30 december komt de hoogte van de vuurstapel ter sprake – een van de nieuwe en meest cruciale afspraken. Dat gesprek verloopt zo:

Organisatie: Hè. Ik hoor net dat we moeten stoppen omdat we te hoog zijn. Dat is toch niet zo er is geen hoogte. We mochten nu de pallets opmaken die beneden staan. Daarnet mochten we nog trailers laten komen. Beetje zonde om die weg te gooien.

Gemeente: Je hoeft nog niet te stoppen. We gaan nu meten. Je mag alleen niet hoger dan 35 meter.

Organisatie: Daar hebben we toch helemaal niet over gesproken. Het ging om de m3. En dan hadden we toch nooit nog meer vrachtwagens moeten laten komen.

Gemeente: Beide altijd het gesprek geweest. Staat op de mail ook.

Organisatie: Bij het gesprek niet voorbijgekomen volgens de mensen die aanwezig waren. Ik kan het verder ook niet in mijn mail terugvinden. Misschien alleen naar [naam weggelakt, red.] gestuurd maar dat weet ik niet.

‘Jullie meten zelf ook’

Opvallend is dat de laatste pallets er volgens de gemeente nog wel bij kunnen, ondanks dat de organisatoren dus zeggen dat ze de 35 meter dan gaan overschrijden. ‘Volgens onze berekening moet dat lukken,’ bericht de handhaver. Daarna wordt het aan de bouwers zelf overgelaten. ‘Jullie meten zelf ook dus we gaan ervan uit jullie je aan de afspraak houden.’

Dat de vuurstapel de volgende ochtend ruim 38 meter hoog blijkt te zijn, lijkt dan ook mede het gevolg van een inschattingsfout door de gemeente. Daar komt nog bij dat de burgemeester die nacht voor de jaarwisseling beschonken Duindorpers hun gang laat gaan als zij nieuwe vrachtwagens met pallets aanvoeren. Ingrijpen zou te gevaarlijk zijn. Op Scheveningen krijgen ze daar al snel lucht van. Bovendien hebben ze min of meer toestemming om de resterende pallets te gebruiken. Dus wordt er doorgebouwd.

Afspraken niets waard

Behalve de vraag hoe helder de afspraken nu echt waren, roepen de stukken het beeld op van een gemeente die aan alle kanten met zich laat sollen. Handhavingsprotocollen en kennelijke afspraken blijken in de praktijk niets waard. Zo staat in een draaiboek dat er ook ’s nachts gemeten zal worden als de maximale hoogte wordt genaderd. Dat gebeurt dus niet, zoals uit de chatberichten blijkt.

Na het nachtelijk incident volgen in de ochtend op oudejaarsdag opnieuw metingen. Als dan blijkt dat de maximale hoogte op beide locaties is overschreden, eist de gemeente niet dat de bouwers de overschrijding weer afbreken, conform het convenant. Ontmanteling van de top zou wederom te gevaarlijk zijn. Sterker, de gemeente geeft Scheveningen toestemming om nog tot het middaguur door te bouwen, zo blijkt uit een verslag van de ‘driehoek’ (pdf).

Obstructie en bedreigingen

Rond die lankmoedige handhaving hangt bovendien een sfeer van obstructie en bedreigingen. Zo zouden ambtenaren zijn bedreigd. Volgens de directeur veiligheid van de gemeente is dit zelfs ‘een jaarlijks terugkerend fenomeen dat is terug te voeren op de onderlinge competitie’. Handhavers zouden ook zijn ‘tegengewerkt’ bij een meting. Ondertussen is de bedreigde en gepiepelde gemeente wel hoofdsponsor van het evenement.

Met het vrijgeven van het omvangrijke dossier is de onderste steen nog niet boven. Waardoor het nu precies misging op Scheveningen en niet bij het andere vreugdevuur, is een open vraag waar de Onderzoeksraad voor Veiligheid mogelijk licht op kan werpen. En hoewel er nu veel is vrijgegeven, blijven diverse beraadslagingen van het college vooralsnog geheim.