“Ik bedoel, de reacties die ik soms krijg, daar lusten de honden geen brood van. Weet je, Rob, wij ambtenaren zijn een soort scheidsrechters. Als het allemaal goed gaat hoor je niks, maar o wee als we op een foutje betrapt worden. Dan valt iedereen over ons heen. Nou ja, applaus is ook niet nodig, maar iets meer waardering zou wel prettig zijn.”
Tegenover mij zit een ambtenaar van een grote gemeente. Een bedachtzame veertiger met scherpe blauwgrijze ogen en een wat vermoeide trek om de lippen. “Krijg je echt zó weinig waardering?”, vraag ik hem. Terwijl hij een slokje van zijn koffie neemt kijkt hij mij scherp aan. “Dat zou jij moeten weten, hoe lang loop je hier nou al rond? Maar weet je, dat is nooit anders geweest. De flauwe grappen over ambtenaren die lui zijn worden toch al God weet hoe lang op verjaardagen verteld? Alleen wordt het nu nog lastiger.”
Scoren
“Hoe bedoel je, dat het nu lastiger wordt?” “Nou, de decentralisatie gaat maar door. Wij krijgen steeds meer op ons bordje. De Wmo, de jeugdzorg, de Participatiewet, straks de Omgevingswet. Allemaal prima hoor, maar er komen niet meer collega’s bij, wel veel meer werk. En dan komen de verkiezingen er ook weer aan. Wethouders krijgen dan een soort lentekriebels om toch vooral nog maar even te scoren nu het nog kan. Of wij dit of dat even grondig willen onderzoeken.”
Spagaat
Hij roert gedachteloos in zijn koffie, hoewel hij niet eens suiker of melk gebruikt. Dan vervolgt hij: “Weet je, dit klinkt misschien als klagen, maar dat is het niet. De realiteit is gewoon dat we het geweldig druk hebben, wij werken ons een slag in de rondte hier. En dat is helemaal niet erg. Maar het is natuurlijk wel triest dat er nog steeds een negatief imago aan ons werk kleeft. Wat veel mensen zich niet realiseren is dat wij voortdurend in een spagaat zitten. Aan de ene kant moeten wij zorg dragen voor de wetmatigheid. Dat betekent regels, handhaving, uitvoering.
Aan de andere kant worden wij geacht om in gesprek te gaan met bewoners, onze menselijke kant te laten zien en flexibel om te gaan met wet- en regelgeving. Maar als we dan naar buiten treden en op een meer open manier met de samenleving communiceren, lopen we intern het risico om teruggefloten te worden. Vergis je niet, we hebben te maken met directe leidinggevenden, teamleiders, afdelingshoofden, management, concerndirectie en niet te vergeten politieke aansturing.
Dat zijn nogal wat schijven die allemaal iets kunnen vinden van wat een individuele ambtenaar heeft gedaan. Sterker nog, dat gebeurt ook vaak. Dat maakt het natuurlijk ook veiliger om maar geen risico te nemen en gewoon je werk te doen volgens de letter. Past niet erg in de tijdsgeest, maar wie wil nou de kop van jut zijn?”
Onomkeerbaar
Terwijl ik door de gangen van het gemeentehuis naar de uitgang loop dreunen zijn laatste woorden nog na in mijn hoofd. Vanzelfsprekend heeft hij een punt. In ons boekje Waarom gemeenten niet naar burgers luisteren kregen Paulus Blom en ik in veel gesprekken dezelfde verhalen. Een snelle oplossing hebben wij ook niet gevonden. Wel is het duidelijk dat we in een tijd leven waarin de verandering onomkeerbaar is. Zeker binnen de lokale overheid, waarbij de verwachting van de samenleving nog steeds is dat de wetten en regels worden nageleefd en gehandhaafd. Maar dan wel op een flexibele en interactieve manier.
Patronen
Wat mij blijft bezighouden is de verhouding tussen individuele acties en systeemstructuur. Op dat vlak heeft de in 2016 overleden futuroloog Alvin Toffler een interessante visie neergelegd in zijn boek Future Shock. Ik zie regelmatig ambtenaren en bestuurders die graag een nieuwe weg in willen slaan en daar ook het voortouw in nemen. En toch lijken de patronen die al vele decennia bestaan steeds weer krachtiger te zijn. Of moet ik zeggen: “tot op heden krachtiger te zijn?” Want het lijkt wel alsof we nu richting kritische massa gaan. Het moment waarop het “oude denken” ook als “oud” herkend wordt en het “nieuwe denken” de standaard wordt.
Applaus
De vraag is nu wat er nodig is om dat proces te ondersteunen en individuele medewerkers van nieuwe energie en inspiratie te voorzien voor zover dat nodig is. Steeds vaker vragen gemeenten om inspiratiesessies en workshops. Het zijn vaak die kleine zetjes en duwtjes die, mits goed geregisseerd, samen een oceaanstomer van koers kunnen helpen wijzigen.
Maar, om met de titel van dit stukje te eindigen, blijft voor mij staan dat ik op deze plek graag een lans breek voor die vele duizenden mannen en vrouwen die ondanks alle kritiek en flauwe grappen steeds weer opnieuw de energie vinden om hun werk met volle overgave te doen. Het zal niet voor niets zijn. Daarom verdienen ambtenaren applaus.
Reageer
Ben jij ambtenaar of bestuurder? Dan nodig ik je graag uit om te reageren op dit stukje. Ik ben met name benieuwd wat jij vindt dat er moet veranderen. En wat jij nodig hebt om zelf nog beter om te kunnen gaan met de veranderende omstandigheden.
Geen applaus. Ambtenaren hebben het goed. Prima arbeidsvoorwaarden, een goed systeem om je als ambtenaar achter te verschuilen als het voor de zoveelste keer voor de burger misgaat. Nee, echt geen applaus voor de ambtenaar. Je kiest er zelf voor om ambtenaar te worden, dus niet zeuren.
Ambtenaren maken geen fouten , en als de burgen klaagt betreft een door ambtenaar gemaakte fout . Volgt er geen reactie of in het beste geval nog een bericht dat de klager zijn zienswijze onjuist is .
Ga je daar niet mee accoord om dat je zeker weet dat de ambtenaar fout is mag je procederen tot je dood . Maar gelijk krijg je niet ,het budget bij ambtenaren is onbeperkt , en die lieden gaan elkaar dekken wanneer het fout dreigt te gaan .
Zo heb ik het gemeentehuis van katwijk al eens vergeleken met een konijnen hok .
Alle maal elkaar dekken .
Zeker geen applaus .
Nee, applaus hebben ambtenaren niet nodig. Maar erkenning van bewoners, ondernemers en niet te vergeten de raadsleden zou heel fijn zijn. De meeste van mijn collega’s doen iedere dag weer hun stinkende best voor een mooie, fijne leefbare stad waarin plaats is voor iedereen. Ambtenaren gaan voor een algemeen belang en adviseren de bestuurders in hun afwegingen. Het algemeen belang is niet zelden strijdig met een willekeurig individueel belang. Is dit het belang van een mondige burger, die de weg kent naar de raad, de journalistiek en handig is met social media; dan zijn de rapen gaar en zijn ambtenaren dagen, soms weken en zelfs wel eens maanden bezig met verantwoording. En is betreffende burger het nog steeds niet eens met een besluit, dan kan er nog gebruik gemaakt worden van een correctief referendum. Een tijdrovende geldverslindende procedure waarin de gemeente met handen en voeten gebonden is aan allerlei voorschriften terwijl de aanvragers zich heel veel kunnen permitteren om mensen te trekken naar het ja of nee kamp. Is het algemeen belang daarmee gediend? Meestal niet. En wie wordt er verweten dat het allemaal zal lang duurt, dat het zoveel geld moet kosten. Juist ja, de ambtenaar! En toch is het heerlijk om voor door en met de stad te werken.
Bianca , wat een verschil tussen uw en mijn beleving .
Ik sta namelijk geheel machteloos tegenover de schandalige
Behandeling welke ik heb mogen ontvangen van dwaze
Domme -slechte Ambtenaren van katwijk .