Welke pet draagt de onafhankelijkste accountant?

Wie controleert straks de boeken? Ook bij gemeenten is er veel te doen over de rol van de accountant. Donderdag verschijnt een advies dat de richting kan bepalen. Belangrijkste wensen: meer kwaliteit en onafhankelijkheid tegen lagere kosten. 

Een nijpend probleem zou zijn dat gemeenten moeite houden om een accountant te vinden. Als dit al lukt, dan zou de keuze vaak te beperkt zijn, de tarieven te hoog en de kwaliteit te laag. Dat zorgt voor gemor onder de gemeentelijke clientèle. Het ongenoegen is trouwens wederzijds: de controleurs voelen zich niet altijd gewaardeerd in de gemeentelijke praktijk, en klagen over ‘afbraaktarieven’. Toezichthouder AFM hamert vooral op het belang van meer kwaliteit en onafhankelijkheid bij het accountantsoordeel.

Scenario’s op tafel

Listen zijn er al bedacht. De Commissie Toekomst Accountancysector, die morgen haar eindadvies presenteert, opperde eerder dat desnoods het kabinet of de financiële toezichthouder AFM een accountant moet toewijzen aan gemeenten. Dat was het tussenadvies, waarop belanghebbenden reageerden. De VNG droeg een andere oplossing aan, namelijk meer controle ‘van overheidswege’. Als voorbeeld wees de koepel in haar bijdrage op de eigen accountantsdiensten van Amsterdam en Den Haag.

Een derde idee kwam recent van een andere commissie, die tevens vaststelde dat de sector met ‘structurele problemen’ te kampen heeft: steeds weer blijft de kwaliteit van het controlewerk achter bij de eisen van de wet- en regelgeving. Voor de gemeentemarkt zoekt de commissie het in andere verhoudingen tussen de controleur en gecontroleerde: het ‘intermediairsmodel’.

Twee vliegen in een klap

In dat geval kan bijvoorbeeld het Rijk de accountants voor gemeenten aanwijzen. Dit zou de onafhankelijkheid en het publieke belang beter waarborgen dan de nu gangbare klantrelatie. Bovendien zouden er kostenbesparingen mee te behalen zijn: twee vliegen in een klap dus. De vraag lijkt daarbij wel of gemeenten zitten te wachten op zo’n accountant die in theorie steviger in het zadel zou zitten.

Maar ook de VNG-suggestie, door de commissie samengevat als het invoeren van ‘rijksaccountants’, zou een oplossing kunnen zijn volgens dit advies. Minister Hoekstra van Financiën weegt de rapporten af om daarna een knoop door te hakken.