Zodra de bron van informatie een overheid, NGO of bedrijf is, steekt het wantrouwen wereldwijd de kop op.
- column – Rob Janssen
Edelman heeft recent een wereldwijd in 28 landen onderzoek naar vertrouwen gepubliceerd: The 2017 Edelman Trust Barometer. Daaruit blijkt een vrije val van vertrouwen, die ronduit zorgwekkend is. Het gevolg daarvan is angst en onzekerheid. Daarmee wordt de roep om sterk leiderschap groter. Hetgeen ook blijkt uit de verkiezing van Trump en de groei van populistische bewegingen in vrijwel geheel Europa. Het zijn niet de personen en groepen die oplossingen bieden, maar die met krachtige, vaak onbehouwen taal de suggestie wekken dat ze dat wel doen. Er is blijkbaar voldoende angst en onzekerheid om daarvoor de ideale voedingsbodem te zijn.
Wat doen politici hiermee?
Mark Rutte zet een pagina in de krant met de tekst dat we –samengevat- weer ‘normaal moeten gaan doen en actief afwijkend gedrag moeten bestrijden. Jesse Klaver is hard bezig om zijn blanke Obama-rol van buiten te leren. Sybrand Buma heeft ‘van Haersma’ geschrapt, wellicht omdat dat de kloof verkleint? En vervolgens schrijft hij een boek met de titel “samen kunnen we meer”. Tja. Politici blijven krampachtig proberen om óf te volharden in dezelfde manier van denken, óf met –gemaakte- krachtige taal de strategie van de populisten te imiteren. Beide opties zijn kansloos. Als het vertrouwen onder een minimum gedaald is, zullen woorden geen verschil maken. Daden wel. Niet dat ik een Feyenoord fan ben, maar die slogan is hier op zijn plaats.
Het grootste probleem van politici is het feit dat ze geloven in het systeem van eens in de vier jaar stemmen als democratisch principe. Het contact met de kiezer beperkt zich in die vier jaar dan ook tot de paar maanden voor de verkiezingen. Het onderzoek van Edelman toont aan dat het vertrouwen in dat systeem gigantisch is gekelderd wereldwijd. Zoals David van Reybrouck al eerder zei: “Als we nu een systeem zouden moeten bedenken, zouden we dan op het idee komen om alleen eens in de vier jaar een bolletje rood te kleuren?”
Het roer zal radicaal om moeten!
Thematische democratie, burgerpanel, burgerjury, online adviesgroepen, uitbreiding van gemeenteraden met gekozen burgers, er zijn tal van mogelijkheden om het bestuur weer tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken. Maar die zullen wel vorm moeten krijgen. Nu zijn er op diverse plaatsen in het land pilots. Het is tijd om die tot een structureel onderdeel van onze democratie te maken. Anders ben ik bang dat professor Monique Leyenaar, lid van de Raad voor Openbaar Bestuur en van de Kiesraad, gelijk zal krijgen, In het boek “Waarom gemeenten niet naar burgers luisteren” stelde zij: “het systeem zal pas veranderen door een externe shock”.
De huidige ontwikkelingen zijn voor veel mensen een shock, maar de kritische massa is nog niet bereikt. Het gevolg zal zijn dat het aantal PVV-stemmers in Nederland zal blijven groeien, met Wilders als premier als doemscenario.
Peter Plasman heeft het initiatief genomen om de partij voor niet-stemmers op te richten. Door media wordt daar lacherig over gedaan. De kern is echter dat een enorme groep Nederlanders niet stemt. Waarschijnlijk omdat men het idee heeft dat dat toch niks uitmaakt. Het probleem is niet Wilders, het probleem is het zwijgen van de meerderheid. Mijn oproep aan alle niet stemmers om juist wel te gaan stemmen op de partij van Plasman. Daarmee wordt een overduidelijk signaal afgegeven en kan ik alleen maar hopen dat de overheid daadwerkelijk de weg naar verandering in zal slaan voor het te laat is
