• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Lefebvre Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Opinie ‘Omgevingsprobleem’ wortelt dieper dan inspectierapport

12 februari 2020 door Frans Tonnaer

Lees voor

Er ontstond wat ophef deze week over de conclusie uit 2018 van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) dat nationale ruimtelijke belangen onvolledig zouden doorwerken in gemeentelijke bestemmingsplannen. Maar daarover hoeven we ook weer niet zó verbaasd te zijn.

Het gaat allemaal om belangen als infrastructuur, ecologische verbindingen en hoogwaterveiligheid. Die zouden in de knel komen. Het systeem van de ruimtelijke ordening zou op punten onvoldoende werken. Decentrale overheden verliezen door onkunde dit soort zaken geregeld uit het oog volgens het rapport.

Dat gaf gedoe. Het ministerie van Binnenlandse Zaken zou publicatie van het rapport hebben tegengehouden en pogingen tot afzwakking hebben ondernomen. Volgens het ILT zelf was géén sprake van boos opzet maar van een ‘ongelukkige formulering’ die later is hersteld. Deze gang van zaken leidde tot een stevig debat in de Eerste Kamer voorafgaand aan de stemmingen – die de Invoeringswet Omgevingswet overigens prima doorstond.

In vieren geknipt

Wat heeft deze storm in de marge nu te betekenen? Volgens mij treedt hier een gevolg aan het oppervlak van een ernstige politiek-bestuurlijke weeffout bij de departementale herindeling tijdens de vorming van het laatste kabinet. Rutte III werd eind oktober 2017 gesmeed. Bij de gebruikelijke politieke stoelendans werd de zorg voor de fysieke leefomgeving, die onder het eerste kabinet Rutte nog zorgvuldig bij één ministerie was ondergebracht (IenM), opgedeeld onder maar liefst vier departementen.

Waterbeheer en milieu bij Infrastructuur en Waterstaat, klimaat en luchtkwaliteit bij Economische Zaken en Klimaat, natuur bij Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, en het stuk ruimtelijke ordening en de Omgevingswet bij Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).

Hoeder decentrale bestuur

Dat laatste was de belangrijkste fout. Waarom? Als stelselverantwoordelijke voor ‘democratie en goed openbaar bestuur’, is het ministerie van BZK hoeder van het decentrale bestuur. Als zodanig dient de minister de decentralisatie te bevorderen naar de gemeenten (Gemeentewet art. 117) en provincies (Provinciewet art. 115). Pas als onderwerpen niet doelmatig en doeltreffend op decentraal niveau kunnen worden behartigd, is het Rijk aan zet. In de Omgevingswet is daarbij het zwaartepunt in de zorg voor de fysieke leefomgeving ook nog eens nadrukkelijk bij de gemeentebesturen gelegd (art. 2.3).

Bij de groei van de verzorgingsstaat werden gaandeweg tal van taken afgesplitst van het brede ‘moederdepartement’ en bij ‘bijzondere’ departementen ondergebracht. De afgelopen decennia zien we echter een omgekeerde beweging waarbij het ‘uitgeklede’ ministerie er weer taken bij krijgt, die in feite wezensvreemd zijn geworden en die de stelselverantwoordelijkheid doorkruisen.

Blog | Geen vuurwerk in senaat over invoering Omgevingswet

Deskundige Frans Tonnaer volgde voor VIND Omgevingszaken ook het debat in de Eerste Kamer
Lees blog

Deze nefaste ontwikkeling is bij de departementale herindeling van 2017 doorgezet met de Omgevingswet en leidt onherroepelijk tot spanning tussen de organieke en de specifieke departementale taken binnen het ministerie. Is het werkelijk verwonderlijk dat rijksbelangen in het fysieke domein ondersneeuwen op een departement dat heeft te waken voor de belangen van decentrale overheden? Natuurlijk niet.

Terug naar één ministerie

De meest afdoende maar ook meest ingrijpende oplossing is om de zorg voor de fysieke leefomgeving integraal bij één departement (terug) te leggen. Omdat we voor deze aanpak zullen moeten wachten tot een volgende kabinetsformatie, zal er voorlopig niets anders opzitten dan ‘kurieren am Symptom’. Dat komt erop neer dat het ministerie zijn oorspronkelijke taak als hoeder van het decentrale bestuur weer serieus oppakt, door het ondersteunen van de gemeenten – en in mindere mate de provincies – bij de invoering van de stelselherziening in het omgevingsrecht.

Dat betekent naast vereenvoudiging van de regelgeving, die maar ten dele is geslaagd, verhoging van het kennisniveau en vergroting van de uitvoeringscapaciteit van de regelgeving. Hoe vreemd het ook moge klinken: dat zal ook de doorwerking van het rijksbeleid ten goede komen, aangezien het naar mijn ervaring meer gaat om onkunde en onmacht dan om onwil bij de gemeenten.

Werk aan de winkel

Als men zich realiseert dat, minder dan één jaar voor de invoering van de Omgevingswet, nog niemand weet hoe een omgevingsplan moet worden gemaakt dat aan de wettelijke eisen voldoet, dan zal duidelijk zijn dat er nog heel wat departementaal werk aan de gemeentelijke winkel is.

Frans Tonnaer is emeritus hoogleraar omgevingsrecht 

Tagged With: Omgevingswet Filed Under: Blog, Omgevingswet

Reageer
Vorige artikel
Van theorie naar City Deal
Volgende artikel
Invoering Omgevingswet weer stap dichterbij

Reader Interactions

GERELATEERD

Wijzigingen wetten en regels voor gemeenten per 1 juli 2025

Per 1 juli 2025 zijn er weer allerlei wetswijzigingen in werking getreden. In dit artikel geven we je een overzicht van de belangrijkste wijzigingen voor gemeenten.

Omgevingswet-ICT piept en kraakt onder zware geometrie

Gemeenten lopen tegen de beperkingen van het DSO aan om digitaal kaartmateriaal onder het omgevingsplan raadpleegbaar te maken. De ‘viewer’ Regels op de Kaart kan zware geometrische bestanden amper aan. Het euvel speelt al jaren en is nog altijd niet opgelost. Veel gemeenten lopen al langer tegen technische problemen op, als ze op de landelijke... lees verder

plansoftware gemeente

Slinkende plansoftwaremarkt nekt gemeenten

Het aantal leveranciers van plansoftware is gekrompen. Dat is slecht nieuws voor gemeenten. De keuze is beperkt en aan aanbestedingen hangt een hoger prijskaartje. Leveranciers haken af vanwege de complexe Omgevingswet-software.

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Beleidsadviseur Arbeidsmarkt en Talentontwikkeling – Gemeente Tilburg

Consulent Wmo – Gemeente Gooise Meren

Meer vacatures

Gerelateerde vacatures

Medewerker Bijzondere Bijstand – Gemeente Haarlem

Adviseur inkoop en duurzaamheid (junior) – Gemeente Vlaardingen

Inspecteur bouwtoezicht – Gemeente Lelystad

Functioneel Beheerder MS 365 – Gemeente Baarn

Planeconoom – Gemeente Amstelveen

LAATSTE ARTIKELEN

houten huis fabriek

Groene woningbouw noodzakelijk voor CO₂-reductie

3 juli 2025

Wijzigingen wetten en regels voor gemeenten per 1 juli 2025

2 juli 2025

Lokale journalistiek toekomstbestendig maken

2 juli 2025

Gemeentelijke maatregelen tegen de hitte

1 juli 2025

Omgevingswet-ICT piept en kraakt onder zware geometrie

1 juli 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Lefebvre Sdu

  • Disclaimer
  • Privacy Statement & Cookieverklaring
lefebvre SDU