Opinie Zijn een paar wietplanten ‘ondermijning’?

Vorige week bezocht ik het Gemeente.nu-event de Dag van de Ondermijning. Ik hoorde er veel interessante dingen, maar bleef toch ook met een paar ongemakkelijke vragen zitten.

In de aanloop naar het event plaatsten we al een interview met burgemeester Arjen Gerritsen van Almelo, tevens portefeuillehouder op het gebied van ondermijning voor de hele regio Twente. Een gebied waar op het eerste gezicht misschien weinig gebeurt dat het daglicht niet kan verdragen, maar schijn bedriegt, toonde deze bevlogen spreker.

Vooral druggerelateerde activiteiten worden in het Oosten op forse schaal ontplooid. Branden in wietkwekerijen en gevaarlijke afvaldumpingen afkomstig van de productie van synthetische drugs als xtc, zijn daar de nare getuigen van. Het gebeurt in schuren, loodsen en op zolderkamers; en er zijn genoeg mensen – tot op het gemeentehuis – die willen meeprofiteren. Ziedaar het ‘ondermijnende’ karakter voor onder meer de rechtsstaat, sociale structuren, en de democratie zelf.

‘Nederland narcostaat’

Gerritsen gebruikte stevige woorden: het gaat om problemen van een enorme omvang, die volgens hem een ‘kankergezwel’ vormen voor de samenleving. Hij kwalificeerde Nederland daarbij als ‘narcostaat’ omdat ons land de spil in de wereldwijde productie en distributie van allerlei substanties zou zijn. Hier stond een burgemeester die zich duidelijk grote zorgen maakt, waarin hij niet alleen is, zoals hoogleraar Hans Boutellier onlangs schreef op deze website.

Boutellier deed daarbij wel wat schamper over het begrip ondermijnende criminaliteit. Hij heeft het over ‘ondermijnisering’ omdat tegenwoordig wel heel veel door deze bril wordt bekeken. Ik vind ook dat er iets vreemds is aan het begrip, en wel dit: criminaliteit ondermijnt per definitie de rechtsstaat. ‘Ondermijnende criminaliteit’ lijkt me dus een pleonasme als ‘witte sneeuw’, maar verbeter me vooral als ik dit verkeerd zie.

Hennep vs Grolsch

Waar ik met een achtergrond in de financieel-economische journalistiek ook nogal van opkeek, waren de cijfers die Gerritsen zijn publiek voorschotelde. De hennepteelt in de regio zou goed zijn voor grofweg een half miljard euro omzet. Dat is hoger dan de ruim 300 miljoen die bierbrouwer Grolsch, toch een beetje de trots van Twente, weet te realiseren.

Nu zijn dit voor de illegale activiteiten natuurlijk schattingen die met veel onzekerheid zijn omgeven. Zo luidt een onderliggende aanname van de politie dat de pakkans een op vijf is. Gerritsen zei ook dat je op één vierkante meter met wietplanten jaarlijks 60.000 euro kunt omzetten. Dit vertrouwde ik niet en navraag leerde me dat de burgemeester zich in zijn enthousiasme inderdaad had versproken: het genoemde bedrag is te verdienen met vijf vierkante meter, hoorde ik van het gemeentehuis.

Gezinnen uit huis

Dan nog, zo verneem ik uit andere bronnen, is dit echt de maximale opbrengst die je kunt behalen met wietplanten. Mijn vermoeden is dan ook dat de burgemeester in zijn begrijpelijke dadendrang de financiële omvang van het probleem enigszins opklopt. Hij zet daarop wel een stevig handhavingsbeleid in, waarbij zelfs gezinnen met kinderen zonder pardon uit huis worden geknikkerd zodra er vier of meer wietplanten worden aangetroffen.

Is dit nog proportioneel, mede gelet op het gedoogbeleid dat sinds jaar en dag in Nederland geldt en terwijl er nota bene een experiment wordt opgestart om ook de teelt te legaliseren? Daarbij moeten we denk ik realistisch zijn: vraag en aanbod verdwijnen niet. In Twente lijkt de ambitie te zijn dat álles wordt opgerold, maar dat gaat simpelweg niet gebeuren. Dat we een integer bestuur moeten hebben dat criminaliteit niet ondersteunt, staat uiteraard wel buiten kijf.

Minder zero tolerance

Verder lijkt het een beetje een vicieuze cirkel: hoe hoger de prioriteit in de opsporing, hoe heimelijker en wellicht ondermijnender criminelen te werk zullen gaan. Met alle risico’s van dien. Deze week zagen we daarvan weer een triest voorbeeld in Hilversum. Iets minder zero tolerance zou in die zin ook resultaat kunnen hebben.

Die illegale giflozingen in de natuur bijvoorbeeld: kunnen die niet ten minste deels worden voorkomen met een anoniem inleverpunt bij de milieustraat? Je zou daarmee niet alleen ecologische ondermijning en levensgevaarlijke situaties tegengaan, waarschijnlijk krijg je ook meer zicht op de lokale omvang van de productie. Of is dit een krankzinnige polderoplossing die we écht niet moeten willen?

Facebook

Twitter

Linkedin