Goed voorbeeld: Bewonersinitiatief stimuleren met waardecheques

De gemeente Ede stuurt elk woonadres twee keer per jaar een waardecheque van 7,50 euro. Inwoners kunnen hiermee zelf een project in de buurt realiseren of er een van buurtgenoten steunen. ‘Het is zo’n groot succes dat mensen al naar de gemeente bellen wanneer de volgende eraan komt.’ 

De gemeente Ede betrekt bewoners bij het verbeteren van de leefkwaliteit in de buurten via ‘Ede Doet’, een platform voor bewonersinitiatieven. Hier kunnen initiatiefnemers geld ophalen voor hun actie, vrijwilligers werven en middelen verzamelen voor de uitvoering. 

Waardecheque voor bewonersinitiatief

Om de bewonersinitiatieven aan te jagen, ontvangt elk woonadres binnen de gemeente twee keer per jaar een cheque ter waarde van 7,50 euro via de post. Inwoners kunnen met deze cheques zelf iets in de buurt realiseren of initiatieven van buurtgenoten steunen. Hierbij gaat het om een project in de openbare ruimte of een sociale activiteit. Denk aan een sportmiddag met de kinderen uit de buurt en het aanleggen van watertappunten in de wijk, een beweegtuin voor ouderen of een tuintje met ‘eetbaar groen.’ Voor sommige initiatieven is maar honderd euro nodig, voor anderen soms wel duizenden. ‘In de praktijk voeren mensen vaak campagne voor hun idee. Ze gaan de deuren af in de buurt of starten via social media een actie,’ zo legt Paul van Daalen uit, bestuursadviseur en woordvoerder bij de gemeente.

‘Goed voor de sociale binding in de wijk’

De waardecheque zorgt dat initiatieven tot stand kunnen komen, maar het draagt volgens Van Daalen ook bij aan sociale cohesie. Het is een combinatie van online en offline actie. Je moet de code wel online activeren, maar dat hoeft niet door de ontvanger zelf. Dat kan ook door als initiatiefnemer papieren cheques uit de straat verzamelen en deze online te verzilveren. ‘We werken met papieren cheques, omdat inwoners dan – is onze ervaring  – het echte contact met elkaar zoeken. Veel contacten zijn tegenwoordig online. Via Facebook of WhatsApp bijvoorbeeld, maar dan leer je mensen niet echt kennen. Als iemand het idee opvat om bijvoorbeeld een speeltuintje in de buurt bij elkaar te sparen, moet hij of zij daarvoor fysiek op pad. Wat wij ontzettend leuk vinden, is dat door zo’n actie mensen in een buurt kennis met elkaar maken. Ik hoorde bijvoorbeeld eens terug dat een gezin helemaal niet wist dat aan de andere kant van het plantsoen een gezin woonde met kinderen in dezelfde leeftijd. Daar is dan weer een fijn contact uit ontstaan. Mensen weten elkaar dus beter te vinden en dat is goed voor de sociale binding in de wijk.’

Brievenbus als communicatiekanaal

De waardecheque wordt via de post bezorgd en dat is een effectief kanaal gebleken: ‘We sturen de direct mail naar ongeveer 50.000 adressen. Uit de evaluaties die we regelmatig uitvoeren, blijkt dat het activeringspercentage (dus hoeveel bonnen daadwerkelijk worden ingezet) met vijftig procent erg hoog ligt. De afgelopen jaren is daarbij een stijgende tendens te zien.’

In 2019 werden zo ruim 475 nieuwe bewonersinitiatieven gerealiseerd. Inmiddels zijn er in totaal al 1426 initiatieven verwezenlijkt. Wilma van Noordenburg is projectmedewerker bij de gemeente en vertelt in deze video over het effect van het versturen van de cheques ‘Het is moeilijk om iedereen digitaal te bereiken. Daarom is direct mail als communicatiemiddel zo belangrijk. Het vormt voor ons het hart van de marketingmix die wij als gemeente voor Ede Doet inzetten. Alle inwoners krijgen hem namelijk door de bus, niemand wordt overgeslagen. Zonder deze actie zou Ede Doet zelfs niet bestaan, omdat we echt alle inwoners bereiken.’ Begin vorig jaar moest de gemeente de voorwaarden zelfs aanscherpen, omdat de kosten bijna niet meer bij te benen waren. Sindsdien gaat de mailing twee keer per jaar de deur uit in plaats van drie keer. ‘Ede Doet is zo’n groot succes dat inwoners al van tevoren bij de gemeente vragen wanneer de volgende waardecheque weer op de deurmat valt,’ aldus Van Noordenburg.

Aanrader 

Is dit systeem van bewoners betrekken en waardecheques uitreiken ook iets voor andere gemeenten? Van Daalen: ‘Ja, we raden dit zeker aan, het is een-op-een toe te passen in andere plaatsen. Als gemeente hebben we wel geconcludeerd dat veel van onze budgetten compleet dichtgetimmerd zitten. Er was dus aanvankelijk weinig financiële ruimte om met buurtinitiatieven aan de slag te gaan. Het is raadzaam om daar vooraf goed over na te denken en er een passend budget voor vrij te spelen.’

Toch wel de kroon op je werk, als een actie zo succesvol is? ‘We hoopten natuurlijk al dat Ede Doet inwoners in beweging zou brengen. Dat het enthousiasme zo groot zou zijn, heeft ons positief verrast. Het toont wat ons betreft heel mooi aan dat inwoners prima weten wat hun buurt nodig heeft. Dat hoeven we als gemeente niet zelf te verzinnen of voor te schrijven.’