Vandaag tekenden 36 gemeenten samen met minister Van Veldhoven voor Milieu en Wonen het Schone Lucht Akkoord. Daarmee zetten ze hun handtekening onder afspraken voor het verbeteren van de luchtkwaliteit.
De luchtkwaliteit is in Nederland sinds de jaren negentig enorm verbeterd. Toch overlijden jaarlijks nog 11.000 mensen vroegtijdig door ongezonde lucht en is er volgens het Rijk dus nog veel gezondheidswinst te boeken. De maatregelen in het Schone Lucht Akkoord zijn bedoeld om de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide door het verkeer, de bouw, landbouw, scheepvaart, industrie en huishoudens te verminderen. Het akkoord moet in 2030 zorgen voor vijftig procent gezondheidswinst door schonere lucht, ten opzichte van 2016.
Financiering
Het Rijk trekt voor het akkoord 50 miljoen euro uit. Gemeenten en provincies stellen daarnaast aanvullende uitvoeringsplannen op met in totaal tientallen miljoenen aan investeringen. De maatregelen die in aanmerking komen voor financiering worden op basis van nog nader te maken afspraken concreet uitgewerkt en ingepland. Uitgangspunt is dat de decentrale overheden zelf meebetalen om de maatregelen uit te voeren en dat deze zijn gericht op het behalen van gezondheidswinst.
Pakket aan maatregelen
Het akkoord bouwt verder op bestaand beleid zoals het Klimaatakkoord en de stikstofaanpak en bevat een pakket aan maatregelen om de lucht schoner te maken. Zo komt er bijvoorbeeld extra geld en kennis om de milieuregels te handhaven. En overheden kunnen vanaf nu eisen dat bij projecten in opdracht van de overheid schonere of elektrische mobiele machines gebruikt gaan worden. ‘De machines draaien nu doorgaans op diesel en zijn verantwoordelijk voor zo’n tien procent van de gezondheidsschade door vieze lucht.’ Ook wordt in een pilot onderzocht hoe een nieuwbouwwijk houtstookvrij zou kunnen worden aangelegd.
‘We kunnen het niet alleen’
Rijk, gemeenten en provincies die meedoen verplichten zich om jaarlijks de voortgang te laten zien. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) rekent periodiek de effecten van de maatregelen door en heeft een gezondheidsindicator ontwikkeld waarmee je per buurt de voortgang kunt zien. Een van de gemeenten die het akkoord ondertekent is Alblasserdam. ‘De gemeente ligt op een kwetsbaar kruispunt van scheepvaart, industrie en een snelweg met daarin een tunnel,’ aldus wethouder Arjan Kraijo. Er wordt bijvoorbeeld gezocht naar nieuwe technieken om lucht die uit de tunnel komt eerst te kunnen zuiveren. ‘Dat kunnen we echt niet alleen, daarom ben ik ook blij met dit akkoord.’
Oproep aan gemeenten
Het akkoord is gebaseerd op het advies van de Gezondheidsraad en de Algemene Rekenkamer. Voorheen waren vooral de verplichte Europese grenswaarden leidend, nu zijn de normen de ondergrens. ‘Onze lucht kan en moet veel schoner. Als een op de vijf kinderen met astma dat heeft gekregen door luchtverontreiniging, hebben we nog heel wat te winnen. We kunnen dat niet alleen. Samen met gemeenten, provincies en alle sectoren – van industrie tot huishoudens – gaan we zorgen voor die schonere lucht,’ aldus minister Van Nieuwenhoven. Het Longfonds zegt blij te zijn met het akkoord en doet daarbij een oproep aan alle gemeenten en provincies om zich aan te sluiten. ‘Gezonde longen zijn voor iedereen van levensbelang.’
De overheid vindt gezonde burgers onbelangrijk. Alsof een economie niet gebouwd kan worden op schone energie en gezonde burgers. Ondanks dat TNO concludeerde dat bijvoorbeeld inwoners van Amstelveen gemiddeld een jaar korter leven als gevolg van de schadelijke uitstoot van ultrafijnstof door vliegtuigen.
Het geeft miljardensubsidies en belastingvoordelen aan roetuitstotende bedrijven. Terwijl ultrafijnstof exponentieel is toegenomen, trekt het kabinet slechts 50 miljoen uit voor bestrijden van de slechte lucht. Een norm voor ultrafijnstof ontbreekt nota bene.
Ultrafijnstof is een serieus probleem voor de volksgezondheid, omdat deze hele kleine deeltjes via de longen makkelijk tot diep in het lichaam kunnen doordringen. Op de korte termijn merk je daar niets van, maar langdurige blootstelling aan hoge concentraties leidt uiteindelijk tot vroegtijdige sterfte. Rond Schiphol, Amsterdam en Rotterdam is de blootstelling aan (ultra)fijnstof wel drie keer groter dan bijvoorbeeld in Drenthe, Groningen of op de eilanden. Randstedelingen hebben daardoor een verhoogde kans op bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en ernstige longaandoeningen. De Randstad is één van de meest vervuilde gebieden van Europa. En toch wonen er enorm veel mensen boven op elkaar.”